Nabycie prawa nie może godzić w ochronę własności
2017-04-05
ORZECZNICTWO | Zasada ogólna trwałości decyzji administracyjnej nie obejmuje ochrony jej trwałości, gdy została ona wydana z rażącym naruszeniem prawa.
W wyroku z 17 listopada 2016 r. (sygn. II OSK 2983/15), Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną sieci handlowej, czym zakończył trwający spór dotyczący decyzji o stwierdzeniu nieważności pozwolenia na budowę, pomimo że obiekt (supermarket), którego przedmiotem było pozwolenie na budowę, został wybudowany i funkcjonuje od ponad 12 lat.
Powstał sklep
Cała historia zaczęła się w 2001 r., gdy starosta zatwierdził projekt budowlany i udzielił popularnej sieci handlowej pozwolenia na budowę pawilonu handlowego. Supermarket został wybudowany i przez wiele lat sieć handlowa spokojnie prowadziła w nim działalność gospodarczą.
Dopiero w 2012 r., na wniosek właściciela działki sąsiadującej z nieruchomością sieci handlowej, wojewoda stwierdził nieważność decyzji starosty, wskazując, iż decyzja ta została wydana z rażącym naruszeniem prawa. Organ wskazał, że zgodnie z art. 35 ust. 1 Prawa budowlanego, w brzmieniu obowiązującym na dzień wydania badanej decyzji, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego właściwy organ powinien sprawdzić zgodność projektu zagospodarowania działki, lub terenu z: miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego i wymaganiami ochrony środowiska, wymaganiami decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu i przepisami, w tym techniczno-budowlanymi. Ponadto organ sprawdza kompletność projektu budowlanego i posiadanie wymaganych opinii, uzgodnień, pozwoleń i sprawdzeń, oraz wykonanie projektu przez osobę posiadającą wymagane uprawnienia budowlane.
Naruszenie prawa
Według ustaleń wojewody doszło do rażącego naruszenia art. 35 ust. 1 pkt 1 lit. c oraz art. 35 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (DzU z 2000 r. nr 106, poz. 1126 ze zm.) w związku z § 12 ust. 2 i 4 rozporządzenia ministra gospodarki przestrzennej i budownictwa z 14 grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z 1999 r. nr 15, poz. 140 ze zm.), ponieważ w przedmiotowym przypadku nie zachowano odległości zabudowy od granicy z sąsiednimi działkami, a także kubatura budynku była większa o ponad 7 proc. od zapisów zawartych w decyzji o warunkach zabudowy.
Powyższa decyzja wojewody została następnie utrzymana w mocy przez głównego inspektora nadzoru budowlanego, a Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił późniejszą skargę administracyjną, podzielając stanowisko organów administracyjnych i uznając skargę za oczywiście bezzasadną.
Odległość od granicy
Również NSA nie podzielił argumentów sieci handlowej i oddalił skargę kasacyjną. Pomimo podniesionych zarzutów NSA wskazał, że zasada ogólna trwałości decyzji wyrażona w art. 16 § 1 k.p.a nie obejmuje ochrony trwałości decyzji ostatecznej wydanej z rażącym naruszeniem prawa. Zdaniem sądu nie można było podzielić stanowiska, że nie wykazano naruszenia praw właściciela sąsiedniej działki, skoro wynika to z naruszenia przepisów prawa co do odległości od granicy działki sąsiadującej i w konsekwencji naruszenia przepisów, których naruszenie ma następstwo dla zagrożenia bezpieczeństwa pożarowego. NSA w uzasadnieniu wyroku odniósł się również do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 12 maja 2015 r., (sygn. P 46/13), w którym Trybunał orzekł, że „art. 156 § 2 k.p.a. w zakresie, w jakim nie wyłącza dopuszczalności stwierdzenia nieważności decyzji wydanej z rażącym naruszeniem prawa, gdy od wydania decyzji nastąpił znaczny upływ czasu, a decyzja była podstawą nabycia prawa lub ekspektatywy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”. NSA wskazał, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego, na który powołano się w skardze kasacyjnej, ma charakter zakresowy, oraz że w sprawie wyważono zasadę praworządności i ochronę praw nabytych i NSA ostatecznie uznał, że nabycie prawa nie może godzić w ochronę prawa własności oraz w ochronę bezpieczeństwa.
Powyższy wyrok NSA, pomimo że jest zgodny z literą prawa rodzić może daleko idące konsekwencje prawne (rozbiórka budynku). Powinien on być również sygnałem dla inwestorów, iż pomimo posiadania prawomocnej decyzji o pozwoleniu na budowę, po wielu latach, może się okazać, że decyzja zostanie zaskarżona i stwierdzona jej nieważność.
Artykuł został opublikowany w dodatku do dziennika Rzeczpospolita „Dobra Firma” z dnia 5.04.2017 r.
