Nowe przepisy mogą negatywnie wpłynąć na relacje w handlu

2017-07-05

Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi wejdzie w życie już 12 lipca 2017 roku. Nowa ustawa – zgodnie z założeniami – ma na celu wyeliminowanie nieuczciwych praktyk handlowych z łańcucha dostaw surowców rolnych i żywności. Czy nowe przepisy rzeczywiście służyć będą ochronie interesu publicznego?

Kary dla dużych

Przepisy nowej ustawy przyznają prezesowi UOKiK uprawnienie do nakładania na przedsiębiorców wysokich kar finansowych w przypadku stwierdzenia nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej. W teorii ustawa dotyczy nieuczciwych praktyk zarówno dostawców, jak i nabywców produktów rolnych i spożywczych. Jednak w praktyce nowa ustawa została tak skonstruowana, aby wysokie kary pieniężne znalazły zastosowanie głównie do dużych dyskontów spożywczych oraz sklepów wielkopowierzchniowych. Kary finansowe za wykorzystywanie nieuczciwych praktyk rynkowych nakładane będą tylko na te podmioty, których roczne obroty (łącznie z obrotami grup kapitałowych, do których należą) przekroczą 100 mln zł. Zastosowanie nowej ustawy wyłącznie w odniesieniu do największych podmiotów na rynku może naruszać zasadę równego traktowania przedsiębiorców.

Klauzula generalna

W toku procesu legislacyjnego wiele branżowych organizacji zgłaszało zastrzeżenia co do niejasnych sformułowań w ustawie. Mimo to kluczowe kwestie są nadal nieprecyzyjne. Zasadnicza definicja „nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej” została sformułowana w formie klauzuli generalnej. Klauzula ta zawiera szereg niedoprecyzowanych pojęć, które powodują trudności interpretacyjne. Ponadto, nowa ustawa zawiera przykładowy, otwarty katalog działań, stanowiących przykłady nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej. W obliczu wysokich kar finansowych brak precyzji może negatywnie wpływać na sytuację przedsiębiorców. Nie będzie bowiem jasne, jakie zachowania są przez nową ustawę sankcjonowane, a jakie nie. Czy taka sytuacja służy ochronie interesu publicznego?

Ochrona podmiotów

Niezależnie od przepisów nowej ustawy, przedsiębiorcom przysługiwać będą wszelkie dotychczas obowiązujące środki prawne np. możliwość wszczęcia procesu cywilnego na podstawie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Warto zastanowić się, czy dodatkowa ochrona słabszej strony umowy w sektorze produktów rolnych i spożywczych jest więc konieczna. Ochrona przyznana na gruncie obowiązujących przepisów stanowi wystarczające i skuteczne narzędzie walki z nieuczciwymi przedsiębiorcami. Praktyka orzecznicza w tzw. „sprawach półkowych” – mocno preferująca dostawców-odpowiednio (lub nawet nadmiernie) zabezpiecza interesy przedsiębiorców (dostawców) o mniejszym potencjale ekonomicznym. Nowa ustawa prawdopodobnie nie przyczyni się do ochrony interesu publicznego. Może natomiast negatywnie wpłynąć na handel oraz relacje między dostawcami i nabywcami produktów rolnych i spożywczych.

Artykuł został opublikowany w dodatku do dziennika Rzeczpospolita  „Dobra Firma” z dnia  5.07.2017 r.