Pięć wyspecjalizowanych sądów
2022-03-02
Uprawnieni mogą skorzystać z narzędzi procesowych wspierających ochronę własności intelektualnej przed sądem.
Sądy własności intelektualnej działają już od ponad roku w pięciu polskich miastach, rozstrzygając spory związane z prawami własności intelektualnej. Przepisy prawa oferują przy tym narzędzia procesowe, które mają wspomóc uprawnionych w walce z naruszeniami.
W kilku miastach
Wyspecjalizowane sądy własności intelektualnej to po prostu odrębne wydziały w istniejących już pięciu sądach okręgowych: w Warszawie, Lublinie, Gdańsku, Katowicach i Poznaniu. Sądy te mają wyłączną właściwość w sprawach własności intelektualnej. Jeśli więc sprawa dotyczy praw własności przemysłowej (patentów, wzorów użytkowych lub przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych), praw autorskich, innych praw na dobrach niematerialnych (np. baz danych), nieuczciwej konkurencji, a w pewnych wypadkach również dóbr osobistych, to powinna zostać rozstrzygnięta właśnie przez jeden z tych sądów.
Pomocnicze środki procesowe
Przepisy w sprawach własności intelektualnej umożliwiają skorzystanie z pomocniczych środków procesowych, tj. z wniosków o:
- zabezpieczenie środka dowodowego,
- wyjawienie lub wydanie środka dowodowego,
- wezwanie do udzielenia informacji.
Środki procesowe dostępne w sprawach własności intelektualnej zmierzają do zniwelowania asymetrii w dostępie do informacji i dowodów pomiędzy powodem a pozwanym, która szczególnie w tych sprawach utrudnia uprawnionym zwalczanie naruszeń ich praw. Środki te mają zachęcić podmioty uprawnione z tytułu praw własności intelektualnej, by w większym niż dotychczas zakresie egzekwowały przysługujące im roszczenia.
Przykłady
1. Zabezpieczenie środka dowodowego
Zespół R&D zatrudniony w spółce A wypracował nowy sposób wytwarzania ekologicznego materiału zastępującego plastik. Spółka A uzyskała patent na ww. wynalazek. Niedługo po tym jeden ze współtwórców wynalazku odszedł do konkurencyjnej spółki B. Niedawno spółka A uzyskała informację, że spółka B stosuje sposób wytwarzania materiału opatentowany na rzecz spółki A. Spółka A chciałaby zakazać spółce B korzystania z jej wynalazku.
Spółka A jak na razie nie ma jednak dowodów na naruszenie jej patentu przez spółkę B. Wszczęcie postępowania o naruszenie patentu przez spółkę A jest na tym etapie zbyt ryzykowne – nie ma ona pewności, że w postępowaniu udowodni fakt naruszenia.
Spółka A może jednak żądać zabezpieczenia środka dowodowego jeszcze przed wszczęciem postępowania głównego o naruszenie. Postępowanie to ma na celu wydobyć od naruszyciela przedmiot dowodu (np. dokumenty, egzemplarz produktu, próbkę materiału, z którego jest zrobiony).
Żądanie takie może zostać wniesione do sądu przez spółkę A przed lub w trakcie postępowania głównego o naruszenie. Przepisy wymagają od sądu jego rozpoznania bezzwłocznie, nie później niż w terminie tygodnia. W praktyce terminy te nie zawsze są jednak dotrzymywane. Co do zasady, postanowienie jest wydawane bez uzyskiwania stanowiska drugiej strony. Jeśli żądanie zostanie przez sąd uwzględnione, strona przeciwna będzie mogła ustosunkować się do nakazu sądowego zazwyczaj dopiero na etapie zażalenia. Uprawniony powinien we wniosku uprawdopodobnić roszczenie i interes prawny w zabezpieczeniu. Interes prawny istnieje, gdy zachodzi jedna z następujących przesłanek: (i) gdy brak żądanego zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni przytoczenie lub udowodnienie istotnych faktów, (ii) gdy zachodzi ryzyko zniszczenia środka dowodowego lub opóźnienie w uzyskaniu środka dowodowego może uniemożliwić lub poważnie utrudnić osiągnięcie celu postępowania dowodowego, (iii) gdy z innych przyczyn zachodzi potrzeba stwierdzenia istniejącego stanu rzeczy.
2. Wyjawienie lub wydanie środka dowodowego
Towary oznaczone bezprawnie znakiem towarowym spółki E są oferowane za pośrednictwem strony internetowej pod domeną fff-sklep.pl. Abonentem tej domeny jest spółka F. Z informacji posiadanych przez spółkę E wynika, że spółka ta jest również producentem i sprzedawcą tych towarów. Spółka E nie posiada jednak na tę okoliczność dowodu – na stronie internetowej brak jest jakichkolwiek danych na ten temat.
Jeśli spółka E wniesie powództwo o naruszenie jej znaku towarowego bez udowodnienia faktu dokonania naruszenia przez spółkę F, powództwo zostanie oddalone z uwagi na brak wykazania legitymacji biernej spółki F.
Spółka E może jednak w pozwie zażądać, aby sąd zobowiązał pozwaną spółkę F do wyjawienia lub wydania określonego przez spółkę E środka dowodowego, który miałby wykazać fakt produkowania i sprzedawania przez spółkę F towarów oznaczonych znakiem towarowym spółki E. Takimi środkami dowodowymi mogą być w szczególności dokumenty bankowe, finansowe lub handlowe.
Wniosek o wyjawienie lub wydanie środka dowodowego nie może zostać złożony przed wszczęciem postępowania głównego o naruszenie, a wyłącznie w jego trakcie (najwcześniej wraz z pozwem). Powód powinien uprawdopodobnić roszczenie, dokładnie określić we wniosku, jakiego środka dowodowego dotyczy wniosek, oraz uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające wniosek. Sąd przed wydaniem postanowienia w przedmiocie wydania lub wyjawienia środka dowodowego musi umożliwić pozwanemu ustosunkowanie się do wniosku powoda.
3. Roszczenie informacyjne
Spółka C jest producentem leków sprzedawanych w innowacyjnych opakowaniach do ich dozowania. Opakowania te zostały opracowane przez jego wewnętrzny zespół projektowy. W ostatnim czasie spółka C zauważyła, że podobne opakowania pojawiły się u jego konkurentów. Po zbadaniu sprawy spółka C ustaliła, że ich wytwórcą jest spółka D. Spółka C zamierza dochodzić roszczeń z tytułu naruszenia jej praw autorskich do wzoru opakowania, w tym roszczenia odszkodowawczego i zwrotu bezpodstawnie uzyskanych korzyści.
Spółka C nie posiada jednak informacji wystarczających do wyliczenia ww. roszczeń pieniężnych. Do tego celu potrzebuje bowiem informacji o ilości wyprodukowanych i zbytych opakowań, kosztach ich wytworzenia, a także cenie otrzymanej w zamian za ich sprzedaż.
Spółka C może żądać zobowiązania spółki D do udzielenia ww. informacji jeszcze przed wszczęciem postępowania głównego o naruszenie. Głównym celem tego postępowania jest wydobycie od potencjalnego naruszyciela (lub osoby trzeciej) informacji dotyczących naruszenia, pozwalających na podjęcie decyzji o wniesieniu pozwu lub na wyliczenie roszczeń pieniężnych. Żądanie takie może zostać złożone przed lub w trakcie postępowania głównego o naruszenie. We wniosku spółka C powinna wykazać w sposób wiarygodny okoliczności wskazujące na naruszenie jej praw autorskich przez spółkę D, wskazać, jakich informacji żąda, a także uzasadnić, dlaczego te informacje są konieczne do określenia zakresu naruszenia. Przed rozstrzygnięciem wniosku sąd wezwie stronę przeciwną do złożenia odpowiedzi na niego i wyznaczy posiedzenie, na którym powinien wysłuchać obie strony. Jeżeli sąd nakazałby spółce D udzielić informacji przed wszczęciem postępowania głównego o naruszenie praw, spółka C powinna wnieść pozew w sprawie w terminie miesiąca od dnia wykonania przez spółkę D postanowienia o udzieleniu informacji.
