TK uznał przepisy o MDR za niezgodne z Konstytucją. Mimo to schematy podatkowe nadal trzeba raportować
2024-07-25
Czego dotyczą przepisy o MDR i dlaczego zaskarżono je do TK?
Przepisy o MDR nakazują zgłaszanie władzom skarbowym schematów podatkowych – czyli zdarzeń gospodarczych, które spełniają określone kryteria. Co ciekawe, raportować należy także niektóre sytuacje mające miejsce przed wejściem w życie ww. przepisów (tzw. raportowanie retroaktywne, dotyczące zdarzeń sprzed 1 stycznia 2019 r.).
Regulacje te od początku budziły wiele kontrowersji. Są napisane trudnym językiem, mają szeroki margines interpretacji i wymagają dzielenia się ze skarbówką szczegółowymi informacjami na temat realizowanych transakcji. W pewnych sytuacjach do raportowania działań własnych i swoich klientów są zobowiązani m.in. doradcy podatkowi. Przepisy o MDR przewidują bowiem możliwość wyłączenia tajemnicy zawodowej doradcy podatkowego.
Kilka lat temu samorząd doradców podatkowych zaskarżył ww. regulacje do Trybunału Konstytucyjnego, zarzucając im niezgodność z Konstytucją RP m.in. zakresie, w jakim:
- raportowanie MDR przez doradców podatkowych skutkuje naruszeniem tajemnicy zawodowej,
- przepisy o MDR zobowiązują promotora lub wspomagającego będących doradcami podatkowymi do raportowania zdarzeń, które zostały wdrożone przed 1 stycznia 2019 r.
Treść orzeczenia TK
W wyroku z 23 lipca 2024 r. (sygn. akt – K 13/20) TK przyznał rację doradcom podatkowym. Trybunał uznał, że przepisy o MDR uniemożliwiają im działanie na rzecz ochrony interesu publicznego oraz dobra i bezpieczeństwa ich klientów – co pozostaje w sprzeczności z art. 17 ust. 1 Konstytucji RP. W Ordynacji podatkowej nie ustalono wystarczająco precyzyjnie przesłanek, trybu ani warunków, na jakich wyłączenie tajemnicy zawodowej może być dokonane. Taki stan rzeczy nie może mieć miejsca ze względu na wynikający z ustawy o doradztwie podatkowym oraz zasad etyki doradców podatkowych bezwzględny obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej. Jest to również niedopuszczalne z uwagi na przysługującą klientom doradców podatkowych nieograniczoną w czasie gwarancję poufności przekazywanych informacji.
TK orzekł również, że niezgodny z ustawą zasadniczą jest obowiązek retroaktywnego raportowania schematów podatkowych, tj. zgłaszania skarbówce zdarzeń mających miejsce przed 1 stycznia 2019 r. (przez doradców podatkowych działających jako promotorzy lub wspomagający). Taki kształt regulacji nie może być uzasadniony ani interpretacją prawa unijnego, ani ochroną interesów Skarbu Państwa.
W odniesieniu do pozostałych zarzutów sformułowanych przez KIDP postępowanie umorzono.
Co w praktyce wynika z wyroku TK
Przede wszystkim – mimo wyroku TK – przepisy o MDR wciąż obowiązują, a podatnicy nadal muszą raportować schematy podatkowe do Szefa KAS. Niekonstytucyjność stwierdzono wyłącznie w odniesieniu obowiązków promotorów lub wspomagających wykonujących zawód doradcy podatkowego.
Wdaje się, że w następstwie orzeczenia TK – w sytuacjach, w których do złożenia informacji MDR-1 o schemacie podatkowym niestandaryzowanym byłby zobowiązany doradca podatkowy działający jako promotor lub wspomagający – raportowanie MDR powinno zostać przeprowadzone przez klienta (korzystającego), na podstawie danych uzyskanych od doradcy.
Po wyroku TK można spodziewać się odpowiedniej reakcji prawodawcy – powinien on zmienić treść wadliwych regulacji i dostosować je do wytycznych Trybunału. Być może nowelizacja przepisów o MDR będzie wynikiem głębszej refleksji i doprowadzi do większej rekonstrukcji tego obowiązku sprawozdawczego (np. do całkowitej likwidacji raportowania retroaktywnego, braku możliwości wyłączenia tajemnicy zawodowej także dla innych zawodów prawniczych).
Naszym zdaniem z perspektywy podatników wyrok TK nie prowadzi do fundamentalnych zmian w obszarze raportowania MDR. Przy tej okazji warto jednak przejrzeć wewnętrzne procedury raportowania MDR i uwzględnić w nich wnioski wynikające z ww. wyroku (tj. zmienić odpowiednio tryb raportowania MDR w przypadku udziału doradcy podatkowego działającego w charakterze promotora lub wspomagającego).
