Transakcje warto poprzedzić fachową analizą

2017-06-30

Due diligence stosuje się w prawniczej, jak i biznesowej praktyce krajowej i międzynarodowej. Termin przyjął się w oryginalnej, angielskiej nazwie, i jest zrozumiały na całym świecie. W tłumaczeniu oznacza należytą staranność. Powszechnie due diligence rozumie się jako kompleksową analizę przedmiotu transakcji, prowadzoną z należytą starannością. Jest badaniem będącym jej częścią, służącym jak najdokładniejszemu poznaniu jej przedmiotu. Due diligence używa się również dla określania raportu, sporządzanego w konsekwencji tego badania, tzw. Executive Summary. W związku z rosnącym rynkiem transakcji fuzji i przejęć również w Polsce wzrasta zapotrzebowanie na wykwalifikowanych, specjalistów wykonujących to badanie.

Czas i zakres

Najczęściej proces due diligence poprzedza transakcje nabycia udziałów lub akcji spółek czy też ich przedsiębiorstw. Jego przedmiotem może być jednak wszystko, co ma wartość i jest podstawą działalności gospodarczej. Zapotrzebowanie na badania due diligence przejawia się także przed podjęciem istotnych decyzji inwestycyjnych, przy restrukturyzacjach przedsiębiorstwa, przygotowaniach programów naprawczych, oddłużaniach, roszczeniach odszkodowawczych, wywłaszczeniach, przewłaszczaniach, wydzieleniach, postępowaniach prywatyzacyjnych oraz w prowadzeniu przedsiębiorstwa do obrotu publicznego.

Aby przeprowadzić sprawnie badanie i jednocześnie niczego nie przeoczyć, powinno się zaangażować doświadczonych i wykwalifikowanych specjalistów. W zależności od zakresu badania, due diligence prowadzą zwykle wyspecjalizowane zespoły. Due diligence prawne powierza się kancelariom prawnym, finansowe-spółkom konsultingowym świadczącym usługi audytu finansowego, badanie zasobów ludzkich i operacyjne określonym spółkom doradczym, zaś analizę środowiskową – instytutom badawczym.

Szczegółowość przeprowadzanej analizy jest zindywidualizowana w zależności od potrzeb transakcji, od charakteru i zakresu przedmiotu w niej uczestniczącego, a także od uzgodnień stron. Due diligence rozumiane szeroko może obejmować oprócz prawnych aspektów także analizę finansową, podatkową, komercyjną, środowiskową, techniczną, nieruchomościową, praw własności intelektualnej czy też zarządzania kapitałem ludzkim.

Choć w praktyce często wyniki analiz finansowych są istotniejsze, to prawne due dilience, jest niezmiennie uznawane za najważniejsze. Ma to związek m.in. z tym, że przedtransakcyjna analiza prawna może doprowadzić nawet do ujawnienia okoliczności, wykluczających jej zawarcie, czyli tzw. Deal-breaker.
Oprócz najczęściej przeprowadzanych analiz prawno – finansowych wzrasta znaczenie pozostałych kategorii analiz, zwłaszcza zarządzania kapitałem ludzkim, technicznej, jak i z zakresu środowiska. Rozważania uświadamiają, jak duży obszar działalności podmiotu obejmuje badanie.

Rola due diligence

Głównym zadaniem przeprowadzenia due diligence bez względu na to, z jakim podmiotem i typem transakcji mamy do czynienia, jest oczywiście jak najdokładniejsze poznanie przedmiotu inwestycji. Określenie jego mocnych i słabych stron, zidentyfikowanie, jakie ryzyka mogą wystąpić po ewentualnym przejęciu. Na etapie due diligence następuje także określenie efektów synergii, która wpływa na cenę przedmiotu transakcji. Przeszacowanie jej efektów często prowadzi do przepłacenia, a w konsekwencji ciężko jest osiągnąć planowane zwiększenie wartości inwestycji. W związku z tym nale
Transakcje warto poprzedzić fachową analizą SPÓŁKI | Warto zdecydować się na przeprowadzenie badania due diligence oraz uregulować w umowie wpływ wyników tej analizy na zakres praw i obowiązków stron transakcji.
ży zachować ostrożność, aby wysokość zaangażowanego kapitału nie spowodowała efektu dyssenergii, czyli ujemnego rezultatu po konsolidacji.

W due diligence ważnym jest, aby wyciągnąć wnioski dotyczące integracji po transakcyjnej. Planowanie integracji w oparciu o rzetelne wyniki badania może mieć kluczowe znaczenie dla sukcesu danej transakcji, zwłaszcza o charakterze międzynarodowym. Niejednokrotnie różnice kulturowe, zmiany w systemie, zarządzania, motywowania i wynagradza
nia struktur nie pozwalały na skonsolidowanie podmiotu lub wydłużały ten proces w czasie. Due diligence daje podstawy do ustalenia wszystkich niedoskonałości przedmiotu. Ich zidentyfikowanie i określenie w umowie do transakcji pozwala zapobiec w przyszłości prowadzeniem ewentualnych sporów sądowych. Pozwala lepiej przygotować się do negocjacji i tym samym osiągnąć oszczędności cenowe, od których w dużej mierze zależy sukces całego przedsięwzięcia.

Zdaniem autorki

Skrupulatność badania due diligence ma istotne znaczenie i coraz więcej inwestorów, jak i sprzedających docenia efekty z jego przeprowadzenia. Ważne, aby przeprowadzać due diligence przez wykwalifikowanych specjalistów, odpowiednio regulować w zapisach umowy wpływ wyników badania na zakres praw i obowiązków stron transakcji. Badanie jest czynnością techniczną. Samoistne przeprowadzenie analizy i jej wyniki bez uregulowania w umowie może nie przynieść większego rezultatu np. w kwestii dochodzenia ewentualnych roszczeń. Tylko niektóre zapewnienia ustawowe mają charakter bezwzględnie obowiązujący, a ponadto mogą być obarczone dwuznacznościami interpretacyjnymi. Sam raport jest tylko jednostronnym dokumentem zawierającym szereg informacji. Nie ma jeszcze mocy prawnej i nie posłuży w dochodzeniu roszczenia z tytułu np. nieprawdziwości oświadczeń i zapewnień gwarancyjnych składanych przez sprzedającego. Większość przepisów ustaw, z których moglibyśmy dochodzić odpowiedzialności, ma charakter dyspozytywny i w praktyce nie są stosowane do określania odpowiedzialności wobec podmiotu uczestniczącego w transakcji. Dlatego dzięki odpowiednim zapewnieniom umownym, transakcje będą obarczone mniejszą niepewnością i więcej z nich przyniesie zamierzone efekty.

Artykuł został opublikowany w dodatku do dziennika Rzeczpospolita  „Dobra Firma” z dnia  30.06.2017 r.