Umowy zawarte z fałszywym organem można potwierdzić nawet wstecz

1 marca 2019 r. zaczęła obowiązywać istotna zmiana art. 39 k.c. Zgodnie z nią, jeśli zawierający umowę jako organ osoby prawnej nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres (jest tzw. fałszywym organem), ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę prawną za którą czynność została dokonana. Takie potwierdzenie może zostać udzielone drugiej stronie w dowolnej formie z inicjatywy samej osoby prawnej. Ponadto druga strona może wyznaczyć termin dla osoby prawnej do potwierdzenia umowy. W przypadku braku zgody w wyznaczonym terminie, umowa staje się nieważna. Nie dotyczy to jednostronnych czynności prawnych. Przepis potwierdza bowiem, że takie czynności dokonane przez tzw. fałszywy organ osoby prawnej są nieważne – chyba że ten, komu zostało złożone oświadczenie woli za organ osoby, zgodził się na działanie bez umocowania. W takim przypadku stosuje się odpowiednio wspomniane powyżej przepisy o zawarciu umowy bez umocowania.

Dzięki wspomnianej nowelizacji wieloletni spór o skutki prawne działania tzw. fałszywego organu osoby prawnej został wreszcie rozstrzygnięty. Uczestnicy obrotu, których to dotyczy, nie będą już zdani na sprzeczne orzeczenia sądów w tym zakresie.

Ustawodawca zdecydował bowiem, że wyjątkowo przełamie tu zasadę lex retro non agit. Z uwagi na to, że wprowadzane zmiany mają na celu usunięcie luki i wątpliwości prawnych. Poza tym są wzorowane na sprawdzonym już rozwiązaniu z art. 103 k.c., dotyczącym pełnomocników. Poprawiają też bezpieczeństwo obrotu i są korzystne dla wszystkich uczestników obrotu. Pozwalają bowiem utrzymać ważność dokonanych czynności prawnych.

Dlatego warto dokonać przeglądu zawartych w spółkach umów. Sprawdzając, czy którekolwiek z nich zostały zawarte bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakresu. I ewentualnie dokonać ich potwierdzenia.

Przykładowo w spółce z o.o. warto sprawdzić, czy zawierano umowy, mimo że upłynęła kadencja zarządu lub wygasły mandaty członków zarządu (np. w związku z odbyciem zgromadzenia wspólników, zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji w zarządzie). Warto też sprawdzić, czy któryś z członków zarządu nie działał jednoosobowo, podczas gdy powinien działać łącznie z innym członkiem zarządu lub prokurentem. Albo czy są w spółce umowy zawarte przez członka zarządu powołanego w sposób wadliwy (gdy uchwała wspólników powołująca go do zarządu okazała się być nieważna). Warto też zwrócić uwagę, czy osoba powołana do zarządu spółki nie przestała w trakcie zawierania umowy spełniać przesłanek potrzebnych do sprawowania tej funkcji (np. w związku z prawomocnym skazaniem za przestępstwo, czy utratą pełnej zdolności do czynności prawnych).

We wszystkich tego typu przypadkach możliwe jest potwierdzenie czynności prawnych dokonanych przez tzw. fałszywy organ osoby prawnej. Za wyjątkiem tych, które były przedmiotem postępowań sądowych w sprawach cywilnych i zostały zakończone prawomocnie przed 1 marca 2019 r.

Artykuł ukazał się w dzienniku „Rzeczpospolita” w dniu 19-04-2019r.