Zaoferowana polisa ubezpieczeniowa ma być uszyta na miarę
2018-11-02
KONSUMENCI | Przed zawarciem umowy sprzedający ubezpieczenie, np. agent, ma obowiązek określić na podstawie uzyskanych od klienta informacji jego wymagania i potrzeby.
1 października weszła w życie ustawa o dystrybucji ubezpieczeń, uchylająca dotychczas obowiązującą ustawę o pośrednictwie ubezpieczeniowym.
Stanowi ona implementację dwóch unijnych dyrektyw – dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/97 z 20 stycznia 2016 r. w sprawie dystrybucji ubezpieczeń, zwanej dyrektywą IDD, oraz częściowo dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2014/65/UE z 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniającej dyrektywę 2002/92/WE i dyrektywę 2011/61/UE.
Zasadniczy cel
Zgodnie z treścią uzasadnienia jeszcze do projektu ustawy, jednym z podstawowych celów implementowanej dyrektywy IDD jest zwiększenie poziomu ochrony klientów zawierających umowy ubezpieczenia. Środkami, które mają umożliwić jego osiągnięcie, są między innymi zapewnienia stosowania zasad ogólnych, a także odpowiedniej informacji o produkcie oraz dystrybutorze przez uregulowanie określonych obowiązków informacyjnych.
Lektura dyrektywy IDD, a także uzasadnienia pozwala na wysunięcie twierdzenia, że wprowadzane zmiany dotychczasowych regulacji mają doprowadzić do zmniejszenia skali przypadków niewłaściwej sprzedaży, czyli tzw. missellingu.
Niewłaściwa sprzedaż
Misselling został wprost wyartykułowany w polskim porządku prawnym w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów w wyniku nowelizacji, która weszła w życie w kwietniu 2016 r. Wśród przykładów zachowań stanowiących nieuczciwe praktyki rynkowe wyszczególniono wówczas proponowanie konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają ich potrzebom ustalonym z uwzględnieniem dostępnych przedsiębiorcy informacji w zakresie cech tych konsumentów lub proponowanie nabycia tych usług w sposób nieadekwatny do ich charakteru.
W treści projektu ustawy zmieniającej zwrócono uwagę, że w ostatnich latach można zaobserwować narastanie w Polsce problemu tzw. missellingu, czyli sprzedaży produktów niedopasowanych do potrzeb konsumenta, który dotyczy w szczególności niektórych produktów finansowych, których stopień skomplikowania wyklucza możliwość oceny ich odpowiedniości przez przeciętnego konsumenta.
Większa ochrona
Analiza zmian wprowadzanych zarówno przez ustawodawcę unijnego, jak i – w konsekwencji – krajowego, pozwala na stwierdzenie, że ochrona konsumentów jest stopniowo ujednolicana i intensyfikowana. W konsekwencji skala spoczywających na przedsiębiorcach oferujących określone produkty lub usługi obowiązków, w szczególności o charakterze informacyjnym, również ulega zwiększeniu. Jako przykład może posłużyć chociażby implementowana do krajowego porządku prawnego w wyniku nowelizacji ustawy o obrocie instrumentami finansowymi dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE z 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniająca dyrektywę 2002/92/WE i dyrektywę 2011/61/UE, czyli MIFID II.
Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi w zmienionym brzmieniu obowiązuje od kwietnia bieżącego roku. Wśród celów jej nowelizacji wskazano między innymi zwiększenie ochrony inwestorów oraz przejrzystości rynku finansowego dla jego uczestników. Założenia wprowadzonych zmian były zatem tożsame z założeniami ustawy o dystrybucji ubezpieczeń i ukierunkowane na wzmożenie ochrony konsumentów.
Środki umożliwiające osiągnięcie celu
Rozwiązania prawne zawarte w ustawie o dystrybucji ubezpieczeń mają wzmóc ochronę konsumentów, a w konsekwencji przeciwdziałać zjawisku niewłaściwej sprzedaży produktów ubezpieczeniowych niedostosowanych do ich potrzeb.
Wśród najistotniejszych nowości, które mają urzeczywistnić zrealizowanie powyższego celu, należy wymienić w szczególności:
– Określenie potrzeb klienta. Przed zawarciem umowy ubezpieczenia lub umowy gwarancji ubezpieczeniowej dystrybutor ubezpieczeń ma obowiązek określić na podstawie uzyskanych od klienta informacji jego wymagania i potrzeby.
– Rzetelną informację o oferowanym produkcie. Dystrybutor ubezpieczeń musi podać w zrozumiałej formie obiektywne informacje o produkcie ubezpieczeniowym, uwzględniając jego złożoność oraz rodzaj klienta, w celu umożliwienia mu podjęcie świadomej decyzji. Proponowany produkt powinien być zgodny z wymaganiami i potrzebami klienta w zakresie ochrony ubezpieczeniowej lub gwarancyjnej. Przekazywane informacje powinny być, jasne, rzetelne i niewprowadzające w błąd.
– Informację o dystrybutorze. Jest obowiązek przekazania klientowi jeszcze przed zawarciem umowy ubezpieczenia lub gwarancji ubezpieczeniowej szeregu informacji o dystrybutorze. W tym zakresie na uwagę zasługuje zobowiązanie do wskazania charakteru wynagrodzenia otrzymywanego w związku z proponowanym zawarciem umowy, w szczególności czy jest to honorarium, prowizja, czy też inny rodzaj wynagrodzenia.
– Doskonalenie umiejętności zawodowych. Osoby wykonujące czynności agencyjne, czynności brokerskie w zakresie ubezpieczeń i reasekuracji oraz czynności dystrybucyjne zakładu ubezpieczeń i zakładu reasekuracji mają obowiązek doskonalenia umiejętności zawodowych. Obejmuje on odbycie co najmniej 15 godzin szkolenia zawodowego w skali roku.
Zdaniem autora:
Zmiany przepisów regulujących kwestię sprzedaży produktów ubezpieczeniowych należy ocenić pozytywnie. Zarówno bowiem zintensyfikowanie obowiązków informacyjnych spoczywających na dystrybutorach ubezpieczeń, jak i obowiązek podnoszenia kwalifikacji osób zajmujących się ich dystrybucją, w praktyce mogą doprowadzić do zwiększenia świadomości obu stron zawieranych transakcji. W konsekwencji skala zjawiska niewłaściwej sprzedaży produktów ubezpieczeniowych może ulec zmniejszeniu. Na ocenę skuteczności działań ustawodawcy trzeba będzie jednak trochę poczekać.
Artykuł ukazał się w dzienniku „Rzeczpospolita” w dniu 02-11-2018r.
