• WIADOMOŚCI

Naruszenie dobrego imienia przedsiębiorcy to czyn nieuczciwej konkurencji

• #Przedsiębiorca
• #konkurencja
• #dobre imię
• #dobra osobiste

2021-08-05

Obecnie możemy zaobserwować potężny rozwój e-przedsiębiorczości. Jeszcze do niedawna prowadzenie działalności także za pośrednictwem kanałów internetowych było dodatkowym atutem przedsiębiorcy, zaś dzisiaj niemal każdy przedsiębiorca z nich korzysta. Wszystko dzieje się po to, aby zwiększyć swoją konkurencyjność i poprawić pozycję na rynku.

Nie bez znaczenia dla rozwoju tej tendencji pozostaje sytuacja rynkowa spowodowana ogłoszeniem stanu pandemii wirusa SARS-CoV-2, w związku z którą znaczna część przedsiębiorców przeniosła działalność gospodarczą do internetu.

Mimo wielu dobrodziejstw, jakie daje nam dostęp do kanałów internetowych, możemy zaobserwować, że internet jest również miejscem, gdzie przedsiębiorcy mogą i często zostają dotknięci działaniami naruszającymi zasady uczciwej konkurencji, na czym cierpi ich wizerunek i renoma. W związku z tym warto pamiętać o instrumentach prawnych, jakie służą przedsiębiorcy w celu ochrony dobrego imienia.

SPRZECZNE Z PRAWEM I OBYCZAJEM

Definicję czynu nieuczciwej konkurencji znajdziemy w art. 3 ust. 1 ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (dalej: ustawa). Zgodnie z tym przepisem czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeśli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Z kolei zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy czynem nieuczciwej konkurencji jest rozpowszechnianie nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd wiadomości o swoim lub innym przedsiębiorcy albo przedsiębiorstwie, w celu przysporzenia korzyści lub wyrządzenia szkody. Powyższa ustawa precyzuje, że dotyczy to w szczególności nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji o:

– osobach kierujących przedsiębiorstwem,

– wytwarzanych towarach lub świadczonych usługach,

– stosowanych cenach,

– sytuacji gospodarczej lub prawnej.

Zatem przykładem opisanego czynu nieuczciwej konkurencji będzie m.in. rozpowszechnianie wśród kontrahentów nieprawdziwej informacji o kondycji finansowej oraz wypłacalności innego przedsiębiorcy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej polegającej na przejęciu współpracy z kontrahentami i tym samym pozbawieniu innego przedsiębiorcy części klienteli. Innym przykładem będzie rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji dotyczących jakości produktów czy świadczonych usług, w szczególności informowanie kontrahentów o właściwościach produktów oferowanych przez innego przedsiębiorcę w sposób negatywny, niepoparty żadnymi badaniami czy analizami, w celu wyrządzenia szkody konkurencyjnemu przedsiębiorcy. Czynem nieuczciwej konkurencji będzie też rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji na swój temat, przykładowo posługiwanie się nieprzysługującymi tytułami czy nierzetelnymi wynikami badań oraz analiz, w celu zwiększenia atrakcyjności swojej oferty, a co za tym idzie – wzmocnienia konkurencyjności na rynku.

TO DOBRA OSOBISTE

Naruszenie dobrego imienia przedsiębiorcy łączy się z zagadnieniem dóbr osobistych. W obowiązujących przepisach nie znajdziemy definicji legalnej pojęcia dóbr osobistych osoby prawnej. W orzecznictwie oraz doktrynie przyjmuje się, że są to wartości niemajątkowe, dzięki istnieniu których osoba prawna może prawidłowo, zgodnie ze swoim zakresem zadań, funkcjonować (wyrok Sądu Najwyższego z 29 marca 2017 r., I CSK 450/16).

Do katalogu dóbr osobistych osób prawnych należy w szczególności dobre imię. Z kolei dobre imię osoby prawnej jest łączone z opinią, jaką o niej mają inne osoby ze względu na zakres jej działalności (wyrok SN z 9 czerwca 2005 r., III CK 622/04).

Z pojęciem dobrego imienia łączy się pojęcie renomy przedsiębiorstwa. To z kolei jest rozumiane jako ogół pozytywnych wyobrażeń i ocen konsumentów o wyrobach tego przedsiębiorstwa (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 19 grudnia 1995 r., I ACr 1013/95). Naruszenie tego dobra osobistego może nastąpić właśnie poprzez niezgodne z prawdą wypowiedzi, które przypisują przedsiębiorcy niewłaściwe postępowanie, czy też takie, które powodują utratę zaufania do przedsiębiorcy. Przykładowo Sąd Najwyższy w wyroku z 14 listopada 1986 r. (II CR 295/86) uznał, że przedsiębiorca prowadzący szkołę wyższą może realizować swoje cele dydaktyczne wyłącznie, jeśli dysponuje odpowiednim autorytetem wychowawczym i moralnym. W przywołanej sprawie doszło do naruszenia dobrego imienia przedsiębiorcy poprzez niepochlebne wyrażanie się o szkole w felietonie opublikowanym przez jedną z gazet. Autor felietonu posłużył się wobec szkoły wyższej pejoratywnymi określeniami, m.in. nazywając szkołę „szkółką”, jej uczniów „uczniakami”, a jej dyrektora „niedźwiedziem na etacie wiewiórki”. Sąd Najwyższy uznał, że powyższe stanowi naruszenie dobrego imienia przedsiębiorcy prowadzącego szkołę wyższą, bowiem określenia te są oczywiście obraźliwe i ośmieszające szkołę, a co za tym idzie – naruszają jej autorytet niezbędny dla realizacji jej celu dydaktycznego.

Z kolei w wyroku z 13 stycznia 2012 r. (I CSK 790/10) Sąd Najwyższy wskazał, że do naruszenia dóbr osobistych przedsiębiorcy może dojść także poprzez rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji lub poniżających ocen pracowników przedsiębiorcy. W rozstrzyganej sprawie sąd uznał za naruszające dobra osobiste wydawcy gazety, rozpowszechnianie nieuzasadnionych czy zniesławiających ocen dziennikarzy tego wydawcy. W uzasadnieniu wyroku sąd wskazał, że dla osoby prawnej prowadzącej działalność wydawniczą kluczową kwestią jest to, jak postrzegani są dziennikarze przygotowujący materiały prasowe w wydawanych przez nią czasopismach, bowiem dla jej funkcjonowania jako wydawcy istotne znaczenie ma to, jacy dziennikarze są związani z czasopismem oraz jak są oni postrzegani przez czytelników.

ZAKRES ROSZCZEŃ

Przedsiębiorcy, wobec którego dopuszczono się czynu nieuczciwej konkurencji, przysługują odpowiednie środki ochrony prawnej przewidziane w art. 18 ust. 1 ustawy. Wśród nich znajdują się roszczenia o:

– zaniechanie niedozwolonych działań,

– usunięcie skutków tych działań,

– złożenie określonego oświadczenia,

– naprawienie wyrządzonej szkody,

– wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści, a także

– zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny, jeżeli popełniony czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.

Roszczenia te ulegają przedawnieniu z upływem trzech lat, zaś bieg terminu rozpoczyna się oddzielnie co do każdego naruszenia (art. 20 ust. 1 ustawy).

ARESZT LUB GRZYWNA

Ustawa przewiduje również odpowiedzialność karną z tytułu popełnienia poszczególnych czynów nieuczciwej konkurencji. Mianowicie, zgodnie z art. 26 ustawy, kto rozpowszechnia nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd wiadomości o przedsiębiorstwie, w szczególności o osobach kierujących przedsiębiorstwem, wytwarzanych towarach, świadczonych usługach lub stosowanych cenach albo o sytuacji gospodarczej lub prawnej przedsiębiorstwa w celu szkodzenia przedsiębiorcy, podlega karze aresztu albo grzywny. Tej samej karze podlega, kto dopuszcza się powyższych czynów w celu przysporzenia korzyści majątkowej lub osobistej sobie, swojemu przedsiębiorstwu lub osobom trzecim. Powyższe czyny stanowią wykroczenia, których ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego przedsiębiorcy.

INNE ŻĄDANIA

Jeśli chodzi o dobre imię przedsiębiorcy jako dobro osobiste, odpowiednie środki zapewnia również kodeks cywilny w zakresie, w jakim reguluje zagadnienie naruszenia dóbr osobistych. Na mocy art. 43 k.c. przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio do dóbr osobistych osób prawnych. Z kolei zgodnie z art. 24 § 1 k.c., ten, czyje dobre osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w k.c. może on również żądać zadośćuczynienia. Ponadto zgodnie z § 2 przywołanego przepisu, jeżeli wskutek naruszenia została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.

ZDANIEM AUTORKI

Aneta Frydrych, prawnik, Lubasz i Wspólnicy – Kancelaria Radców Prawnych sp.k.

Wraz z rozwojem działalności gospodarczej w kanałach internetowych rośnie ryzyko popełnienia wobec e-przedsiębiorcy czynów nieuczciwej konkurencji, polegających właśnie m.in. na rozpowszechnianiu nieprawdziwych informacji stanowiących naruszenie dobrego imienia. Przedsiębiorcy, wobec których podobne czyny zostały popełnione, nie powinni tego faktu lekceważyć. Nie sposób bowiem zaprzeczyć, że coraz częściej decydując się na produkt czy usługę określonego przedsiębiorcy najpierw sprawdzamy informację na jego temat na określonych stronach internetowych czy forach. Odnalezienie przez potencjalnego kontrahenta niepochlebnych informacji dotyczących przedsiębiorcy ma bardzo duży wpływ na podjęcie decyzji i najczęściej prowadzi do rezygnacji z zakupów, co w sposób bezpośredni przekłada się na dalszy rozwój przedsiębiorstwa. Mając na uwadze powyższe, warto wiedzieć, że przedsiębiorcy nie pozostają w tym zakresie bezbronni, bowiem przysługuje im szeroki wachlarz środków ochrony prawnej.

Artykuł został opublikowany w internetowym i papierowym wydaniu dziennika ,,Rzeczpospolita”