Cudzoziemców łatwiej będzie zatrudnić
2022-01-28
Osobę z zagranicy będzie można przyjąć do pracy na 24 miesiące, a po tym okresie na kolejne 24 miesiące.
Rok 2022 będzie rokiem istotnych zmian w zatrudnianiu cudzoziemców. Ustawa o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw zaczynają obowiązywać od 29 stycznia 2022 r. Zmiany w przepisach są ukierunkowane na ułatwienia w zatrudnianiu cudzoziemców. Dotyczą zarówno kwestii pobytowych (np. uproszczenie wymogów przy wizach i kartach pobytu), jak i kwestii zatrudnienia (np. poszerzono katalog okoliczności niewymagających zmiany lub wydania nowego zezwolenia na pracę). Najbardziej rewolucyjne zmiany dotyczą wykonywania pracy przez cudzoziemca na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi (określanego jako procedura uproszczona albo procedura oświadczeniowa). Kluczowy mechanizm to wydłużenie okresu wykonywania pracy na podstawie oświadczenia do 24 miesięcy. Procedura uproszczona stanowi obecnie podstawowy sposób zatrudniania cudzoziemców, w szczególności w początkowej fazie współpracy.
Są ograniczenia
Wyjaśnić trzeba, że podejmowanie pracy przez osoby nieposiadające obywatelstwa polskiego dotknięte jest wieloma ograniczeniami. Podstawową zasadą w polskim systemie prawnym nadal jest obowiązek posiadania zezwolenia na wykonywanie pracy przez cudzoziemca w Polsce. Wydanie zezwolenia na pracę uprawnia cudzoziemca do podjęcia zatrudnienia na terytorium RP. Uzyskanie zezwolenia na pracę jest procesem przede wszystkim długotrwałym i dość uciążliwym. Zezwolenie na pracę nie zawsze jest jednak wymagane.
Do cudzoziemców zwolnionych z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę zalicza się w szczególności posiadających zezwolenie na pobyt stały w Rzeczypospolitej Polskiej, obywateli UE czy wreszcie wykonujących pracę w oparciu o oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi. Właśnie ostatnia grupa cudzoziemców należy do najliczniejszych.
Uproszczona procedura zatrudniania cudzoziemców nie dotyczy wszystkich cudzoziemców. Są to obywatele 1) Armenii; 2) Białorusi; 3) Gruzji; 4) Mołdawii; 5) Rosji; 6) Ukrainy. W tym zakresie (niestety) brak zmian. Przepisy nie rozszerzają listy obywateli o kolejne państwa, których obywateli można zatrudnić w oparciu o procedurę uproszczoną.
Przepisy wychodzą natomiast, przynajmniej częściowo, naprzeciw oczekiwaniom pracodawców zatrudniających cudzoziemców i wydłużają okres wykonywania pracy na podstawie oświadczenia do 24 miesięcy. Jak się bowiem niejednokrotnie mówiło, uproszczona procedura miała w zasadzie tylko jeden mankament – ograniczony okres pracy cudzoziemca zatrudnionego w Polsce na podstawie oświadczenia. Okres ten był dość enigmatycznie określony w przepisach i dlatego przedsiębiorcy zatrudniający cudzoziemców nierzadko mieli problem z określeniem właściwego okresu pracy cudzoziemca.
Do tej pory wynosił on nie dłużej niż 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy niezależnie od liczby podmiotów powierzających temu cudzoziemcowi wykonywanie pracy. Po zmianach okres ten zostanie nie tylko wydłużony do 24 miesięcy, lecz także zniknie okres karencji. To oznacza, że cudzoziemca będzie można zatrudnić na 24 miesiące, a po tym okresie na kolejne 24 miesiące. Uwzględniając obecne regulacje pandemiczne, które przedłużają ważność oświadczenia do 30 dni po dniu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii zarówno po zakończeniu pandemii, jak i w trakcie możliwe będzie także ponowne zatrudnienie tego samego cudzoziemca na podstawie oświadczenia.
W rezultacie wydłużenia okresu pracy do 24 miesięcy w oświadczeniu o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, podlegającym wpisaniu do ewidencji oświadczeń, podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi zamieszczać będzie jedynie pojedynczy „okres pracy” a nie, jak było do tej pory, „okres lub okresy pracy”.
Zmiany od 29 stycznia zakładają również dwa dodatkowe wymogi, które muszą być spełnione, aby możliwe było zatrudnienie na podstawie oświadczenia. Po pierwsze, dzień rozpoczęcia pracy wskazany w złożonym oświadczeniu nie może nastąpić później niż 6 miesięcy od dnia złożenia oświadczenia. Po drugie, wysokość wynagrodzenia cudzoziemca nie może być niższa od wynagrodzenia pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku.
Trzeba informować
Co równie istotne, modyfikacji uległ obowiązek informacyjny pracodawcy wobec powiatowego urzędu pracy. Do tej pory pracodawca musiał informować o podjęciu pracy przez cudzoziemca najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy. W praktyce zdarzały się opóźnienia, stąd też przepisy wydłużają ten termin do 7 dni od dnia rozpoczęcia pracy określonego w ewidencji oświadczeń.
Trzeba przy tym pamiętać, że złożenie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi nie jest wystarczające dla podjęcia zatrudnienia na terytorium RP. Konieczny jest również legalny pobyt cudzoziemca (legalne przebywanie na terytorium RP). Za legalny pobyt umożliwiający wykonywanie pracy uznaje np. się pobyt na podstawie wizy, zezwolenia na pobyt czasowy, zezwolenia na pobyt stały czy wreszcie w ramach ruchu bezwizowego. Również po zmianach przepisów cudzoziemiec, poza legalizacją zatrudnienia (np. na podstawie oświadczenia), będzie musiał mieć uregulowaną kwestię pobytową. Na podstawie art. 15z1 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem Covid-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. poz. 1842 ze zm.; dalej u.s.r.c. ) w przypadku cudzoziemca, który w dniu, od którego po raz pierwszy ogłoszono stan zagrożenia epidemicznego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 przebywał na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
1) na podstawie wizy Schengen,
2) na podstawie wizy wydanej przez inne państwo obszaru Schengen,
3) na podstawie dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo obszaru Schengen,
4) w ramach ruchu bezwizowego,
5) na podstawie wizy długoterminowej wydanej przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej niebędące państwem obszaru Schengen,
6) na podstawie dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej niebędące państwem obszaru Schengen – pobyt cudzoziemca uważa się za legalny od dnia następującego po ostatnim dniu legalnego pobytu wynikającego z tych wiz, dokumentów lub ruchu bezwizowego, do upływu 30. dnia następującego po dniu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, w zależności od tego, który obowiązywał jako ostatni.
W praktyce oznacza to, że dokumenty pobytowe cudzoziemców, których ważność kończy się w okresie epidemii lub zagrożenia epidemicznego, ulegają automatycznemu wydłużeniu do 30 dni po dniu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii.
Nielegalne zatrudnienie może oznaczać wysoką grzywnę
Nowe przepisy przewidują znaczne ułatwienia w zakresie zatrudniania cudzoziemców. Zasadniczo pozwalają na wykonywanie pracy przez cudzoziemców aż do 24 miesięcy na podstawie procedury uproszczonej. Jednocześnie nowe wymogi, które muszą być spełnione, aby możliwe było zatrudnienie na podstawie procedury uproszczonej, nie powinny stanowić istotnych przeszkód w stosowaniu świeżo przyjętych rozwiązań.
Warto dokładnie zapoznać się z nowymi przepisami, albowiem powierzenie cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy jest wykroczeniem i podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł. Jednoczesne powierzanie wykonywania pracy wielu cudzoziemcom bez ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest przestępstwem i podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
Artykuł został opublikowany w Poradniku: Prawo i podatki w firmie w papierowym wydaniu dziennika ,,Rzeczpospolita”
