Grupy VAT – odliczenie podatku w okresach przejściowych
2023-04-03
Od 2023 r. podatnicy mogą łączyć się w grupy. Rozwiązanie to niesie wiele korzyści, ale stawia też nowe wyzwania. Trudności przysporzyć może m.in. zmiana sposobu odliczania podatku w okresach na przełomie funkcjonowania grupy.
Grupa VAT (GV) to zespół podmiotów (powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie) zarejestrowanych jako jeden podatnik VAT. Zawiązanie grupy VAT powoduje, że czynności podejmowane przez jej członków, na gruncie VAT, są traktowane jako wykonywane przez jednego podatnika – tj. grupę VAT. W konsekwencji transakcje realizowane między członkami grupy nie podlegają opodatkowaniu VAT.
Kto odlicza
Utworzenie grupy VAT pozwala na osiągnięcie korzyści ze wspólnego rozliczania VAT. Należą do nich m.in. poprawa płynności finansowej, ograniczenie obowiązków ewidencyjnych związanych z rozliczaniem VAT oraz zmniejszenie ryzyka wystąpienia zaległości z powodu nieprawidłowego rozliczania tego podatku. Obok korzyści wynikających z utworzenia grupy VAT, uczestnictwo w takiej strukturze może skutkować pojawieniem się wielu pytań i wątpliwości, wynikających ze zmiany sposobu rozliczania VAT.
Dostawy towarów i świadczenia usług dokonane przez członka grupy na rzecz innego członka tej samej grupy nie są opodatkowane. To niejedyne korzyści z takiej przynależności.
Jednym z takich zagadnień może okazać się odliczanie VAT od transakcji realizowanych w okresach przejściowych, na początku i końcu funkcjonowania grupy VAT.
Przedsiębiorcy, którzy założą grupę VAT, mogą otrzymywać od kontrahentów faktury dokumentujące transakcje zrealizowane w okresach sprzed jej utworzenia. Wówczas pojawiają się pytania, czy grupa VAT będzie mogła odliczyć VAT z takich faktur? Kluczowy dla rozstrzygnięcia tych wątpliwości jest fakt, że grupa VAT przejmuje prawa i obowiązki pojedynczych członków ją tworzących. W świetle tej informacji, możliwość odliczenia VAT przez grupę od transakcji zrealizowanej w okresie sprzed jej utworzenia, nie budzi większych wątpliwości. Taki wniosek wynika również z objaśnień podatkowych w zakresie grup VAT opublikowanych przez Ministerstwo Finansów.
Czy w takich okolicznościach, wystawiona przez kontrahenta faktura powinna zawierać dane grupy VAT? A może dane konkretnego członka tej grupy, który był stroną transakcji? W tej kwestii rozstrzygający powinien być moment wystawienia faktury. Jeżeli została ona wystawiona jeszcze przed utworzeniem grupy, to powinna zawierać dane członka grupy VAT będącego stroną transakcji. Jeżeli natomiast faktura będzie zawierała dane członka grupy VAT – a została wystawiona już po utworzeniu grupy – to konieczne będzie ich skorygowanie.
Wątpliwości mogą powstać także w sytuacji, gdy prawo do odliczenia VAT powstało jeszcze przed utworzeniem grupy VAT, ale obecny członek grupy z tego prawa nie skorzystał. W takich okolicznościach, sposób ujęcia faktury zakupowej będzie zależał od tego, ile czasu upłynęło od powstania prawa do odliczenia podatku. Jeśli bowiem nie upłynęły trzy kolejne okresy rozliczeniowe, w których zgodnie z ustawą możliwe jest odliczenie podatku, to grupa VAT będzie uprawniona do odliczenia VAT na bieżąco. Po tym terminie, skorzystanie z prawa do odliczenia może okazać się bardziej skomplikowane. W takim wypadku, grupa mogłaby dokonać odliczenia podatku poprzez korektę deklaracji za okres, w którym powstało prawo do odliczenia VAT (albo za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych), tj. za okres sprzed powstania grupy.
Warto zatem zastanowić się, czyje dane należałoby wskazać w korygowanej deklaracji – członka grupy VAT, który złożył pierwotną deklarację (ale nie figuruje już jako podatnik VAT na moment składania korekty) czy grupy VAT (która jednak nie istniała w okresie złożenia pierwotnej deklaracji)? Właściwe wydaje się pierwsze z opisanych rozwiązań. Nie zmienia to jednak faktu, że – mimo ujęcia w korekcie danych członka grupy VAT, który złożył pierwotną deklarację – technicznie korekta taka powinna zostać złożona przez grupę VAT.
Gdy trzeba skorygować
Znaki zapytania mogą pojawić się również w przypadku konieczności skorygowania podatku odliczonego przez grupę, po jej likwidacji.
Zgodnie ze wspomnianymi objaśnieniami, zasadą jest, że po zakończeniu działalności grupy do rozliczenia wszystkich czynności dotyczących okresu jej funkcjonowania (w tym skorygowania podatku VAT naliczonego), zobowiązanym jest jej przedstawiciel. Jednak od momentu likwidacji grupy VAT obowiązki, które były realizowane za jej pośrednictwem (przez przedstawiciela), wprawdzie dotyczące bieżących okresów rozliczeniowych, muszą być już realizowane indywidualnie przez byłych członków grupy VAT.
Jeśli zatem grupa VAT odliczyła podatek z otrzymanej faktury zakupowej, a następnie – po zakończeniu funkcjonowania GV – doszło do wystawienia faktury korygującej zmniejszającej lub zwiększającej VAT wykazany na pierwotnym dokumencie, zasadniczo do ujęcia korekty w swoim rozliczeniu zobowiązany będzie były członek grupy VAT. Gdyby jednak korygowana transakcja dotyczyła np. usługi, z której korzystało kilku członków grupy VAT, mogą pojawić się wątpliwości związane z rozliczeniem takiej korekty (np. dane, którego z byłych członków grupy umieścić na fakturze korygującej).
Zdaniem autorów
Adam Wnuk doradca podatkowy w SENDERO Tax & Legal
Magdalena Kopacz młodszy konsultant podatkowy w SENDERO Tax & Legal
Grupy VAT to rozwiązanie, które funkcjonuje w większości państw członkowskich, a od 2023 r. korzystać z niego mogą również polscy podatnicy. Pierwsze grupy VAT w Polsce zarejestrowały się jeszcze w styczniu tego roku, co pokazuje, że przedsiębiorcy dostrzegają korzyści płynące z ich wdrożenia.
Idea grup VAT stanowi ciekawe narzędzie w rękach podatników. Korzystanie z tego rozwiązania w wielu przypadkach może ułatwić prowadzenie rozliczeń, a nawet poprawić płynność finansową. Nie można jednak zapominać, że założenie GV wiąże się także z wieloma nowymi wyzwaniami dla podatników tworzących taką grupę. Dla niektórych podmiotów rozwiązanie to może więc okazać się mniej korzystne niż dla innych. Wobec tego, przed podjęciem decyzji o utworzeniu grupy VAT, niezbędne jest przeprowadzenie dokładnej analizy szans i ryzyk związanych z wdrożeniem tego rozwiązania u konkretnej grupy przedsiębiorców.
