Kooperacja z zakładem pracy przy odpłatnym zatrudnieniu skazanych u zewnętrznego przedsiębiorcy
2023-08-28
Dyrektor zakładu karnego i zewnętrzny przedsiębiorca jako strony umowy mogą dość swobodnie kreować warunki, w jakich skazani mają świadczyć pracę. Brak jest bowiem przepisów wyraźnie określających wymogi umowy o odpłatnym zatrudnieniu skazanych na podstawie skierowania do pracy. Interdyscyplinarny charakter umowy wymusza na jej stronach świadome współdziałanie.
To jedna z form prawnych wykonywania pracy zarobkowej przez osoby pozbawione wolności. Przy czym w porównaniu z pozostałymi formami zatrudnienia skazanych w praktyce występuje najczęściej.
Zewnętrzni przedsiębiorcy zawierają umowę z dyrektorem zakładu karnego. Choć określają w niej prawa i obowiązki trzech podmiotów. Obok stron umowy jej postanowienia odnoszą się również do skazanego, który świadczy pracę, ale nie jest stroną umowy.
Kooperacja w relacji między zewnętrznym przedsiębiorcą i dyrektorem zakładu odbywa się na kilku zasadniczych płaszczyznach.
Przekazywanie dokumentów i danych
Przedsiębiorca niezwłocznie po zatrudnieniu skazanego powinien przesłać dyrektorowi zakładu karnego dokument potwierdzający jego zatrudnienie. Jest w nim określone stanowisko skazanego i przyznana mu stawka wynagrodzenia z dodatkami.
Z kolei dyrektor zakładu karnego przy skierowaniu do pracy skazanych przekazuje ich dane niezbędne do zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego.
W toku realizacji umowy jednym z obowiązków przedsiębiorcy jest przedstawianie drugiej stronie listy płac skazanych z funduszem wynagrodzeń za pracę. A w razie wypadku w związku z wykonywaną pracą przedsiębiorca przesyła do zakładu karnego sporządzoną dokumentację powypadkową.
Wzajemne informowanie
Obowiązek wzajemnego informowania jest rozbudowany. I ma wpływ na faktyczne wykonywanie umowy.
Przed rozpoczęciem wykonywania pracy miejsce jej świadczenia podlega tzw. rozpoznaniu z udziałem stron umowy. Sporządza się z niego protokół. Przedsiębiorca ma obowiązek informować zakład karny o każdorazowej zmianie warunków pracy określonych w protokole. Skierowanie skazanego do innego miejsca pracy wymaga, bowiem zgody dyrektora zakładu karnego. Przedsiębiorca informuje też jednostkę penitencjarną o negatywnym zachowaniu skazanego. Co może być podstawą nawet do wycofania go z pracy. Samo wykonywanie pracy przez skazanych nadzorują wyznaczeni do tego pracownicy przedsiębiorcy. I o każdej zmianie dedykowanego do nadzoru pracownika przedsiębiorcy również ma on obowiązek informować zakład karny.
Przy skierowaniu skazanego do pracy dyrektor jednostki penitencjarnej informuje o przewidywanym terminie nabycia prawa do zwolnienia od pracy. W wymiarze 14 dni i z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Dyrektor informuje też przedsiębiorcę o wszelkich zmianach sytuacji faktycznej bądź prawnej skazanego, która wpływa na jego zatrudnienie. W tym niezwłocznie o przyczynach niewykonywania przez skazanych pracy. Usprawiedliwione mogą być choroba, udział w czynnościach procesowych, korzystanie z przepustki czy dyscyplinarne ukaranie skazanego przez dyrektora zakładu karnego.
Współdziałanie w zakresie zadań ochronnych
To niezwykle istotny obszar współpracy w ramach umowy.
Już na etapie rozpoznania miejsca pracy przedsiębiorca wyznacza dedykowanych do tej czynności pracowników. Z kolei pracownicy przedsiębiorcy wyznaczeni do nadzoru wykonywania pracy przez skazanych podlegają przeszkoleniu w zakładzie karnym. W dziale ochrony jednostki penitencjarnej z przepisów o dozorowaniu i zatrudnianiu skazanych.
Przedsiębiorca powinien też umożliwić wyznaczonemu funkcjonariuszowi zakładu karnego dokonania okresowej kontroli miejsca pracy skazanych. W celu zapewnienia właściwego nadzoru nad ich zatrudnieniem.
Zadaniami ochronnymi są w szczególności pobieranie i odprowadzanie osadzonych po zakończeniu pracy czy patrolowanie miejsca wykonywania przez nich pracy. Ale też niedopuszczanie do nawiązywania kontaktów z osobami postronnymi czy samowolnego opuszczania stanowisk pracy przez osadzonych. W przypadkach ucieczki skazanego lub ustalenia posiadania przez niego przedmiotów niedozwolonych np. telefonu komórkowego należy niezwłocznie powiadomić zakład karny. Może też pojawić się konieczność przetransportowania skazanego do szpitala, np. w razie wypadku przy pracy. Pracownik przedsiębiorcy powinien wówczas udać się z poszkodowanym do szpitala. I pilnie powiadomić o zdarzeniu administrację zakładu karnego.
Strony umowy powinny zadbać o zapewnienie odpowiedniej dyscypliny pracy. W szczególności polegającej na ścisłej i bieżącej współpracy przedstawicieli zakładu karnego z bezpośrednio przełożonymi skazanych w pracy. I czuwać nad przestrzeganiem wymogów ustalonych w zakresie szeroko pojętej ochrony i bezpieczeństwa w zakładzie przedsiębiorcy.
