Najnowsze zmiany przepisów zwiększają możliwości wyegzekwowania swoich należności
2018-09-20
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 25 października 2016 r. (sygn. akt SK 71/13) orzekł, iż „przepis art. 7541 § 1 k.p.c. jest niezgodny z Konstytucją RP, w zakresie w jakim odnosi się do zabezpieczenia przez obciążenie nieruchomości hipoteką przymusową, gdyż prowadzi de facto do kreacji pozornego prawa majątkowego, czyli prawa, które powstając staje się od razu nieskuteczne.”
Wprowadzona w dniu 9 czerwca 2018 r. zmiana art. 7541 § 1 k.p.c. jest konsekwencją wyżej przytoczonego wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
Zgodnie z art. 7541 § 1 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym do 9 czerwca 2018 r. udzielone wierzycielowi zabezpieczenie roszczeń pieniężnych upada po upływie dwóch miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu, albo od uprawomocnienia się postanowienia o odrzuceniu apelacji lub innego środka zaskarżenia wniesionego przez obowiązanego od orzeczenia uwzględniającego roszczenia, które podlegało zabezpieczeniu.
Zgodnie ze stanowiskiem judykatury upływ powyższego terminu w żaden sposób nie był powiązany z postawą uprawnionego wierzyciela. Pomimo podjęcia przez wierzyciela właściwych czynności egzekucyjnych powyższy dwumiesięczny termin nie ulegał przerwaniu.
W konsekwencji powyższego wierzyciel, który w tym czasie nie uzyskał zaspokojenia swojej należności, nie mógł być bezpieczny, że uda się wyegzekwować jego wierzytelność. W przypadku prowadzenia egzekucji z nieruchomości procedura jest długotrwała i bardzo złożona, tym samym w praktyce nie było możliwie odzyskanie swoich należności
w zakreślonym przez ustawodawcę terminie. Po upadku zabezpieczenia dłużnik mógł nie tylko zbyć nieruchomości, która była objęta zabezpieczeniem, ale również ustanowić na przedmiotowej nieruchomości inne hipoteki. Hipoteki ustanowione po upadku zabezpieczenia miałyby pierwszeństwo zaspokojenia przed hipoteką przymusową ustanowioną na podstawie tytułu wykonawczego. Możliwe jest również, że w okresie od upadku zabezpieczenia do uzyskania tytułu wykonawczego dojdzie do ogłoszenia upadłości dłużnika, w konsekwencji czego nieruchomość, która była objęta zabezpieczeniem, wchodzi do masy upadłości.
Mając na uwadze praktyczne problemy wynikające z obowiązującego przepisu ustawodawca nadał nowe brzmieniu art. 7541§ 1 k.p.c. Zgodnie z nowym brzmieniem przepisu zabezpieczenie nie upadnie po upływie określonego czasu, jeżeli uprawniony wniesie o dokonanie czynności egzekucyjnych. Z brzmienia przepisu nie wynika jakie czynności powinien podjąć wierzyciel, ale z praktyki wynika, że chodzi o złożenie wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Należy zwrócić uwagę również na fakt, iż art. 754 1§ 1 k.p.c. w nowym brzmieniu odnosi się nie tylko do hipoteki przymusowej, ale również do innych sposobów zabezpieczeń, przewidzianych w art. 747 pkt 3-5 k.p.c.
Oceniając wprowadzone zmiany należy stwierdzić, że powinny przynieść pozytywny skutek w zakresie zwiększenia skutecznej ochrony praw majątkowych wierzycieli oraz ograniczyć możliwość uniknięcia spłaty zobowiązań przez dłużników.
