Rejestr jawny i prawdziwy

13 października 2019 r. weszły w życie przepisy przewidujące obowiązek zgłoszenia beneficjenta rzeczywistego do centralnego rejestru beneficjentów rzeczywistych (CRBR), prowadzonego przez Ministra Finansów.

Chodzi o przepisy ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, stanowiące implementację do polskiego porządku prawnego unijnej dyrektywy, wedle których spółki rejestrowane począwszy od 13 października 2019 r. mają obowiązek dokonać zgłoszenia beneficjenta rzeczywistego już po wpisie do KRS. Spółki istniejące (wpisane do KRS) w dacie wejścia w życie nowych regulacji mają nieco więcej czasu i zgłoszenia muszą dokonać do 13 kwietnia 2020 r. Termin warto odnotować w kalendarzu, ponieważ minister o nim nie przypomni i nie wezwie spółki do wykonania obowiązków.

Nowy obowiązek dotyczy spółek osobowych i kapitałowych, z wyłączeniem spółki partnerskiej oraz spółki akcyjnej publicznej. Rejestr będzie jawny, a dane w nim zamieszczone objęte domniemaniem prawdziwości.

W dużym uproszczeniu beneficjentem rzeczywistym jest osoba lub osoby sprawujące bezpośrednią lub pośrednią kontrolę nad spółką poprzez posiadanie uprawnień, które umożliwiają wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez dany podmiot. Ustawa zawiera jednak rozbudowaną definicję beneficjenta rzeczywistego, a w praktyce jego ustalenie może stanowić duże wyzwanie.

Definicja służy ustaleniu osób fizycznych, które finalnie decydują o losach podmiotu. Ich uprawnienia mogą wynikać z okoliczności prawnych lub faktycznych (np. osoba, w imieniu której uprawnienia właścicielskie wykonuje tzw. udziałowiec nominowany).

Za osobę sprawującą kontrolę nad spółką należy uważać osobę, która posiada więcej niż 25 proc. udziałów lub akcji spółki lub dysponującą więcej niż 25 proc. głosów na zgromadzeniu wspólników albo akcjonariuszy albo kontrolującą osobę prawną lub osoby prawne, którym łącznie przysługuje więcej niż 25 proc. takich głosów.

Wbrew pozorom, nie zawsze będzie to wyłącznie wspólnik dysponujący większościowym pakietem udziałowym.

Beneficjenta rzeczywistego należy zgłosić elektronicznie, wykorzystując kwalifikowany podpis elektroniczny lub podpis potwierdzony przez profil zaufany ePUAP. Zgłoszenie jest nieodpłatne i powinno nastąpić w terminie 7 dni od dnia wpisu spółki do KRS bądź w terminie 7 dni od nastąpienia zmian dotyczących beneficjenta rzeczywistego.

Dane identyfikacyjne beneficjenta rzeczywistego przekazywane do CRBR obejmują:

• imię i nazwisko;

• obywatelstwo;

• państwo zamieszkania;

• numer PESEL, a w przypadku osób nieposiadających numeru PESEL – datę urodzenia;

• informację o wielkości i charakterze udziału lub uprawnieniach przysługujących beneficjentowi rzeczywistemu.

Za dokonanie zgłoszenia odpowiada osoba uprawniona do reprezentacji spółki. Powyższe dane będą przekazywane pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.

Warto zauważyć, że to już kolejny obowiązek, który wymaga posiadania elektronicznego podpisu kwalifikowanego lub profilu zaufanego. Z tego powodu należy z wyprzedzeniem zadbać o dostęp do odpowiednich narzędzi.

Po pierwsze, w razie niedopełnienia obowiązku zgłoszenia informacji do CRBR spółce grozi kara pieniężna do kwoty 1 miliona złotych.

Po drugie, przekazanie fałszywych danych obwarowane jest odpowiedzialnością karną. Niezależnie od tego osoba dokonująca zgłoszenia lub jego aktualizacji odpowiedzialna jest za szkodę wyrządzoną przekazaniem do CRBR informacji nieprawdziwych.

Mając na uwadze definicję beneficjenta rzeczywistego, w praktyce sprostanie wymogom ustawy może okazać się niezwykle trudne w szczególności w przypadku skomplikowanej struktury właścicielskiej obejmującej podmioty zagraniczne. Chcąc sprostać obowiązkom, warto rozważyć wprowadzenie odpowiedniej procedury służącej przekazywaniu informacji na temat zmian właścicielskich.