Różne rodzaje bonów, różne zasady rozliczeń VAT

2018-08-20

Zgodnie z projektem nowelizacji ustawy o VAT, kwestia ta zostanie uregulowana już od 1 stycznia 2019 r. Nowe przepisy nie będą jednak miały zastosowania do bonów wyemitowanych przed tym dniem.

Co mówią obowiązujące przepisy

Według ustawy o VAT w obecnym brzmieniu brak jest szczegółowych zapisów dotyczących obrotu bonami (voucherami, kartami podarunkowymi). W praktyce organów podatkowych uznaje się, że sprzedaż bądź nieodpłatne przekazanie bonu uprawniającego do wymiany na towar czy usługę nie jest czynnością opodatkowaną VAT. Przyjmuje się bowiem, że bon jest rodzajem znaku legitymacyjnego (tj. substytutu pieniądza) upoważniającego do otrzymania dóbr konsumpcyjnych. W interpretacjach organów podatkowych wskazuje się, że bon sam w sobie nie zaspokaja żadnych potrzeb, nie stanowi więc autonomicznego świadczenia.

W pewnych przypadkach – gdy świadczenie, do którego upoważnia bon jest wystarczająco skonkretyzowane – zapłata za bon jest jednak traktowana jako podlegająca opodatkowaniu VAT zaliczka na poczet nabycia owego świadczenia.

Dwie kategorie

Zgodnie z projektem nowelizacji bony zostaną podzielone na dwie kategorie:
– bony jednego przeznaczenia (BJP) – odnoszące się do dostaw, w których miejsce świadczenia oraz kwota VAT z tytułu dostawy są znane w chwili emisji bonu.

Przykład

Będą to zatem co do zasady bony na świadczenia w określonym miejscu o ustalonej wartości, np. bon na 100 zł do wykorzystania na naprawy samochodu w określonym warsztacie.
– bony różnego przeznaczenia (BRP) – bony inne niż BJP, np. bony emitowane przez galerie handlowe pozwalające na robienie zakupów w mieszczących się w nich sklepach.

W praktyce mogą wystąpić sytuacje powodujące wątpliwości.

Przykład

Bon o określonym nominale uprawniający do zakupów w konkretnym sklepie może być wykorzystany do nabycia towarów opodatkowanych różnymi stawkami VAT. W takim przypadku przy jego emisji nie będzie znana kwota VAT z tytułu dostawy. Jak się zatem wydaje, taki bon nie będzie mógł być uznany za BJP.

Konsekwencje podatkowe

Transfer (sprzedaż, nieodpłatne wydanie) BJP dokonany przez podatnika we własnym imieniu będzie podlegać opodatkowaniu VAT. Będzie bowiem dostawą towarów lub świadczeniem usług. W sytuacji, gdy transfer bonu zostanie dokonany przez podatnika w imieniu innego podatnika (np. poprzez agencję reklamową działającą na rzecz warsztatu, o którym mowa w przykładzie powyżej), dostawa towarów lub świadczenie usług będzie rozpoznawane przez tego innego podatnika.

Jednocześnie, faktyczne przekazanie towarów lub faktyczne świadczenie usług w zamian za BJP przyjmowany jako wynagrodzenie lub część wynagrodzenia nie będzie niezależną transakcją opodatkowaną VAT – w części, w której wynagrodzenie stanowił bon. Tym samym, np. usługa naprawy wykonana przez warsztat samochodowy „sfinansowana” przez klienta BJP, nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT.

Inaczej ma wyglądać opodatkowanie transakcji z wykorzystaniem BRP. Ich transfer nie będzie podlegać opodatkowaniu VAT. Opodatkowanie to będzie się jednak wiązać z faktyczną dostawą towarów lub faktycznym świadczeniem usług w zamian za BRP przyjmowany jako wynagrodzenie lub część wynagrodzenia.

Podstawą opodatkowania będzie w takim przypadku wartość wynagrodzenia (lub części wynagrodzenia w przypadku częściowej realizacji BRP) zapłaconego za BRP, pomniejszona o kwotę podatku związaną z dostarczonymi towarami lub usługami. Jeżeli jednak informacje o wynagrodzeniu za BRP będą niedostępne, to podstawą opodatkowania dostawy towarów lub świadczenia usług „finansowanych” BRP będzie wartość pieniężna wskazana na BRP lub w powiązanej dokumentacji (lub część tej wartości w przypadku częściowej realizacji BRP), pomniejszona o kwotę podatku związaną z dostarczonymi towarami lub usługami.

Zgodnie z projektowanymi zmianami, jeżeli BRP nie zostanie w całości lub części zrealizowany w terminie jego ważności, a sprzedawca zatrzyma z tego tytułu wynagrodzenie, to będzie on zobowiązany do jego opodatkowania VAT.

Artykuł ukazał się w dzienniku „Rzeczpospolita” w dniu 20-08-2018r.