Trzy sposoby na rozstanie się ze wspólnikami
2018-10-12
Przed założeniem spółki komandytowej warto rozważyć możliwości wystąpienia wspólnika ze spółki, ponieważ o ile przepis normuje jego przystąpienie, to nie przewiduje wprost jego wystąpienia.
Wystąpienie wspólnika ze spółki komandytowej może odbyć się na trzy sposoby: poprzez wypowiedzenie umowy spółki, przez sprzedaż ogółu praw i obowiązków wspólnika, a także w drodze porozumienia z pozostałymi wspólnikami poprzez zmianę umowy spółki.
Jak w spółce jawnej
Przepisy kodeksu spółek handlowych nie regulują wprost sytuacji wystąpienia ze spółki komandytowej jej wspólnika. Jednak artykuł 103 k.s.h. wprowadza ogólną regułę, na podstawie której w sprawach nieuregulowanych w dziale dotyczącym spółki komandytowej, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące spółki jawnej, jeśli ustawa nie stanowi inaczej. Wspólnik może wypowiedzieć umowę spółki zawartą na czas nieoznaczony zgodnie z art. 61 k.s.h. § 1 w związku z art. 103 § 1 k.s.h. poprzez złożenie pisemnego oświadczenia pozostałym wspólnikom albo wspólnikowi uprawnionemu do reprezentowania spółki. Dość istotnym ograniczeniem jest tutaj czas, jaki jest potrzebny na złożenie takiego oświadczenie. Powinno ono być złożone na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego. Składając takie oświadczenie we wrześniu 2018 roku, byłoby ono skuteczne dopiero na koniec grudnia 2019 roku. Dopiero od 1 stycznia 2021 r. występujący przestałby być wspólnikiem w spółce. Zatem nie jest to szybka procedura. Ponadto wspólnicy muszą wyrazić wolę chęci dalszego istnienia spółki (art. 59 k.s.h.), ponieważ według art. 58 pkt 5 k.s.h. wypowiedzenie umowy spółki stanowi przyczynę rozwiązania spółki.
Udziały i przeniesienie
Zgodnie z art. 65 § 1–2 k.s.h. występującemu ze spółki wspólnikowi należy wypłacić udział kapitałowy. Umowa spółki może regulować sposób tego rozliczenia z zastrzeżeniem, art. 65 § 3, który mówi, że udział kapitałowy obliczany na podstawie osobnego bilansu uwzględniający wartość zbywczą majątku spółki powinien być wypłacony w pieniądzu, natomiast rzeczy wniesione do spółki tylko do używania powinny zostać zwrócone w naturze. Artykuł 65 k.s.h. jest dyspozytywny (względnie obowiązujący), dlatego wspólnicy mogą w uchwale lub umowie spółki ustalić inne zasady rozliczenia z ustępującym wspólnikiem. Zwłaszcza jeśli spółka jest w złej kondycji, poniosła straty albo, gdy udział wspólnika jest znaczny i istnieje obawa o naruszenie płynności finansowej spółki.
Drugim sposobem jest przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę. Przeniesienie takie jest możliwe, jeśli umowa spółki wyraźnie o tym stanowi w swoich postanowieniach. Ponadto sprzedaż ogółu praw i obowiązków wymaga uzyskania pisemnej zgody wszystkich wspólników, chyba że inaczej zastrzeżono w umowie spółki (art. 10 § 1–2 k.s.h.).
W przypadku przenoszenia ogółu praw i obowiązków komandytariusza należy pamiętać o wyjątku z art. 122 k.s.h. , który wyłącza przejście prawa do prowadzenia spraw spółki przez nabywcę. Doktryna jest podzielona na temat względności obowiązywania tego przepisu. Prze- waża pogląd, że można odpowiednimi zapisami w umowie spółki wyłączyć postanowienia o przechodzeniu praw komandytariusza do prowadzenia spraw spółki. Wydaje się to dość przystępnym sposobem wystąpienia ze spółki pod warunkiem, że znajdziemy osobę lub wspólnika zainteresowanego nabyciem naszych praw i obowiązków w spółce.
Należy jednak pamiętać, że zbycie ogółu praw i obowiązków w spółce komandytowej jest niepodzielne i gdy dotychczasowy wspólnik zdecyduje się na nabycie ogółu praw i obowiązków występującego to może prowadzić to do uzyskania przez niego znacznej przewagi w spółce.
W konsekwencji sytuacja taka może być niesatysfakcjonująca dla pozostałych wspólników albo będzie konieczne dostosowanie zapisów umowy do zaistniałych zmian. Podkreślenia wymaga, że za zobowiązania wspólnika występującego odpowiadają solidarnie wspólnik występujący, oraz przystępujący do spółki (art. 10 § 3 k.s.h. ).
Postanowienia w umowie
Trzecim sposobem jest porozumienie się ze wspólnikami i wystąpienie w drodze zmiany umowy spółki. Możliwość takiego działania wynika z zasady swobody umów, która pozwala stronom ułożyć stosunek prawny co do zasady swobodnie, a więc również w drodze zmiany umowy spółki postanowić o wyjściu z niej jednego ze wspólników. Porozumienie o wystąpieniu powinno być podjęte jednomyślną uchwałą wspólników ujętą w akcie notarialnym oraz określać sposób rozliczenia się ze wspólnikiem. Na gruncie przepisów prawa handlowego brak jest wyłączenia możliwości zmiany składu osobowego wspólników w drodze zmiany umowy spółki. Stąd podstawę prawną takiego działania stanowi art. 9 k.s.h. w zw. 3531 k.c. w zw. z art. 2 k.s.h. Nie mniej jednak zdarzyło się, że Sąd Okręgowy wyrokiem z 17 czerwca 2016 r. (sygn. XIII Ga 1120/15) uznał za niedopuszczalny taki sposób zmiany wspólników w spółce osobowej. Nie zmienia to faktu, że jest to pogląd mniejszościowy i w szerzej stosowanej praktyce jest to metoda skuteczna.
Artykuł ukazał się w dzienniku „Rzeczpospolita” w dniu 12-10-2018r.
