2019-10-04
Od dłuższego czasu branża towarzystw funduszy inwestycyjnych musi się liczyć z koniecznością dostosowania do kolejnych wymogów regulacyjnych, co utrudnia wykonywanie bieżącej działalności. Kolejnym wyzwaniem, które bezpośrednio będzie dotyczyło władz TFI, stanowić będą nowe wymogi dla członków zarządów oraz rad nadzorczych towarzystw.
Podczas gdy w Sejmie na ostatniej prostej znajdują się prace nad projektem noweli ustawy o ofercie publicznej oraz niektórych innych ustaw, której zasadniczym celem jest dostosowanie przepisów krajowych do nowego rozporządzenia unijnego w sprawie prospektów emisyjnych publikowanych w związku z ofertami publicznymi papierów wartościowych, wypada zwrócić uwagę, że w ramach niniejszego projektu ustawy przewidywany jest szereg innych istotnych zmian ram prawnych prowadzenia działalności na rynku kapitałowym.
Obszarem objętym zmianami mają być m.in. wymogi dotyczące organów korporacyjnych towarzystw funduszy inwestycyjnych. Warto już teraz przyjrzeć się projektowanym regulacjom, tym bardziej że opublikowane zostały projekty przepisów wykonawczych, co pozwala na przeprowadzenie pierwszych analiz oraz wysnucie wstępnych wniosków.
Cel regulacji
Podstawowym celem nowej regulacji jest dostosowanie przepisów normujących warunki działania TFI do obowiązujących już obecnie rozwiązań, które stosuje się do banków, zakładów ubezpieczeń czy domów maklerskich. W ustawach określających podstawy działania tych podmiotów standardem jest, że powołanie określonych członków zarządu wymaga zgody nadzorcy.
W przypadku TFI nadzór sprawowany przez Komisję Nadzoru Finansowego ma obecnie charakter wyłącznie następczy. Powołanie osoby do składu zarządu towarzystwa następuje na podstawie decyzji korporacyjnej upoważnionego organu towarzystwa, a następnie decyzja taka jest notyfikowana nadzorcy, któremu przysługują formalne instrumenty żądania zastąpienia lub odwołania członka zarządu.
Jednocześnie kryteria, jakie obecnie powinni spełniać członkowie organów TFI, są stosunkowo liberalne, jeśli porówna się je z wymogami dotyczącymi członków organów innych profesjonalnych uczestników rynku.
Oczekiwania wobec członków organów TFI
Zgodnie z projektowaną regulacją członkowie zarządów oraz rad nadzorczych TFI powinni posiadać nieposzlakowaną opinię (dotychczas wystarczała „dobra opinia”). Co oczywiste, nieposzlakowaną opinią nie będą mogły legitymować się osoby, które były skazane prawomocnym orzeczeniem sądowym jako winne popełnienia przestępstwa umyślnego. Zwraca jednak uwagę, że na nieposzlakowaną opinię nie będą się mogły powoływać osoby, które pełniły funkcję członka organu podmiotu, wobec którego cofnięto zezwolenie na prowadzenie działalności na rynku finansowym lub któremu odmówiono udzielenia zezwolenia na prowadzenie takiej działalności.
Członkowie organów powinni się wykazywać szeroką wiedzą, kompetencjami oraz doświadczeniem, niezbędnymi do skutecznego, prawidłowego i ostrożnego zarządzania towarzystwem. Suma wiedzy członków zarządu oraz członków rady nadzorczej powinna skutkować tym, że każdy z tych organów będzie dysponował kompletną wiedzą związaną z prowadzeniem działalności przez towarzystwo, w tym wiedzą ściśle specjalistyczną (np. dotyczącą technologii i bezpieczeństwa informacyjnego). Projektowana regulacja wymaga również, by towarzystwa wdrożyły polityki w zakresie utrzymywania i doskonalenia przez członków organów wiedzy i kompetencji.
Skład zarządu TFI
Najważniejsze zmiany dotykać będą składów zarządów TFI, w ramach których wymagane będzie formalne wyodrębnienie funkcji członka zarządu nadzorującego system zarządzania ryzykiem oraz członka zarządu nadzorującego podejmowanie decyzji inwestycyjnych. Co istotne, obydwie funkcje nie będą mogły być ze sobą łączone. Dodatkowo prezes zarządu nie będzie mógł pełnić funkcji członka zarządu nadzorującego system zarządzania ryzykiem, co dotychczas stanowiło rozwiązanie spotykane w praktyce.
Wniosek do KNF
W przypadku członka zarządu nadzorującego obszar ryzyka oraz członka zarządu odpowiedzialnego za obszar inwestycyjny do skutecznego powołania w skład zarządu konieczne będzie spełnienie dodatkowego warunku w postaci wyrażenia zgody przez KNF. Nadzorca odmówi wyrażenia zgody, jeżeli osoba nie spełnia kryteriów określonych w ustawie o funduszach inwestycyjnych, w tym dotyczących posiadania nieposzlakowanej opinii, stosownej wiedzy, kompetencji oraz doświadczenia.
Zauważyć należy, że projekt ustawy nie określa maksymalnego terminu, w którym KNF powinna rozstrzygnąć wniosek, co oznacza, że zastosowanie znajdą ogólne terminy określone w k.p.a. Powyższe budzi obawy, że w praktyce powołanie członków zarządu do pełnienia ww. funkcji może być procesem czasochłonnym, trwającym nawet wiele miesięcy. Oczywiste jest, że przedłużanie się procesu powoływania osób odpowiedzialnych za nadzór nad newralgicznymi obszarami działania TFI może się negatywnie przełożyć na zarządzanie daną instytucją. Wydaje się, że właściwsze byłoby wyposażenie KNF w uprawnienie do wyrażenia przez KNF sprzeciwu wobec powołania członka zarządu, np. na analogicznych zasadach jak uregulowane w art. 61b ustawy o funduszach inwestycyjnych (tj. miesiąc na złożenie ewentualnego sprzeciwu z opcją przedłużenia o dodatkowy miesiąc; w przypadku braku sprzeciwu uznawałoby się, że nadzorca w sposób dorozumiany wyraża zgodę na zmianę).
Podsumowanie
Niewątpliwie projektowana regulacja stanowić będzie wyzwanie dla rynku TFI. Należy się spodziewać, że skutkiem nowych wymogów będzie w wielu przypadkach konieczność poszerzenia składów zarządów TFI (w związku z koniecznością pokrycia wiedzą całokształtu działalności TFI, jak i w związku z zakazami łączenia poszczególnych funkcji) oraz zmiana podziału kompetencji w ramach zarządów TFI, co najprawdopodobniej będzie skutkowało koniecznością zmodyfikowania struktur organizacyjnych samych TFI. Projekt ustawy przewiduje 18 miesięczny okres na dostosowanie się do nowych wymogów, podczas gdy samo wejście w życie ustawy wydaje się, że może nastąpić w listopadzie bieżącego roku. Warto zatem, aby towarzystwa jak najszybciej dokonały analizy wpływu noweli na ich działalność, co pozwoli na wybór najkorzystniejszego wariantu dostosowania się do nowego otoczenia prawnego.
Artykuł ukazał się w dzienniku „Parkiet” w dniu 04-10-2019 r.
