Czy dopuszczalne jest zawarcie umowy zrzeczenia się prawa do zachowku?
2017-04-24
Tym zagadnieniem zajął się ostatnio Sąd Najwyższy.
Początek sprawie dał notariusz, który odmówił sporządzenia umowy w przedmiocie zrzeczenia się prawa do zachowku przez syna spadkodawcy. W odpowiedzi na zadane pytanie prawne: „Czy w świetle zakazu sformułowanego w art 1047 k.c. dopuszczalne jest zawarcie umowy o zrzeczenie się prawa do zachowku pomiędzy przyszłym spadkodawcą i uprawnionym do zachowku spadkobiercą ustawowym, na podstawie stosowanego odpowiednio art. 1048 k.c.” Sąd Najwyższy w 3 osobowym składzie zdecydował, że dopuszczalne jest zawarcie umowy zrzeczenia się prawa do zachowku. Co prawda art. 1047 k.c. stanowi, że nieważna jest umowa o spadek po osobie żyjącej, jednak już według art. 1048 k.c. spadkobierca ustawowy może poprzez umowę z przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim. Ten właśnie przepis legł u podstaw uchwały. SN wskazał, że zachowek należy traktować jako przyszłą wierzytelność pieniężną i z tego też względu taka umowa nie pozostaje w sprzeczności z art. 1047 k.c. Zwrócono również uwagę, że umowa zrzeczenia się prawa do zachowku pozwala precyzyjnie uregulować przyszłą sukcesję, w tym w szczególności przedsiębiorstwa. Do tego zrzeczenie się dziedziczenia zwiększa podstawę wyliczenia roszczenia innych uprawnionych do zachowku zgodnie z art. 992 k.c. Natomiast takiego skutku nie powoduje zrzeczenie się prawa do zachowku.
Uchwała SN z dnia 17 marca 2017 sygn. III CZP 110/16
