Dematerializacja akcji dla spóźnialskich – przedłużony termin na zatwierdzenie sprawozdań za rok 2020
2021-04-30
Ustawodawca przedłużył do 30 września 2021 roku termin na zatwierdzenie sprawozdań finansowych za rok obrotowy 2020. Jest więc czas na dopełnienie obowiązków związanych z dematerializacją akcji.
Niedopełnienie obowiązku dematerializacji akcji przed 1 marca 2021 r. to problem zarówno akcjonariuszy, jak i władz spółki, której akcje nie zostały zdematerializowane. Dla akcjonariusza negatywnym aspektem braku dematerializacji będzie brak lub co najmniej utrudnienie wykonywania praw udziałowych wynikających z akcji. Natomiast członkowie zarządu mogą zostać obciążeni grzywną za nieprowadzenie rejestru akcjonariuszy w wysokości do 20 tysięcy złotych, którą może nałożyć sąd rejestrowy.
RÓŻNE POWODY OPÓŹNIEŃ
Wiele spółek nie prowadzących aktywnej działalności albo posiadających jednego akcjonariusza bagatelizowało obowiązek dematerializacji akcji zakładając, że i tak całość praw udziałowych skupiona jest w jednych rękach i wszelkich obowiązków będzie można dopełnić w późniejszym terminie. Zdarza się również, że akcjonariusze nie decydują się na dematerializację akcji z powodu sporu pomiędzy akcjonariuszami, lub akcjonariuszem a samą spółką i w konsekwencji obawą, że spółka nie dopełni obowiązku wpisania akcjonariusza do rejestru i zatrzyma dokumenty akcji, bez których akcjonariusz ani nie wykona praw udziałowych, ani nie wpisze się do rejestru akcjonariuszy.
Jednak bez dematerializacji akcji utrudnione będzie podjęcie jakichkolwiek decyzji przez walne zgromadzenie akcjonariuszy. Notariusze mogą odmawiać sporządzenia protokołu z posiedzenia walnego zgromadzenia, nawet jeśli spółka ma jednego akcjonariusza, który jest w stanie wykazać się dokumentem akcji. Wszak z regulacji art. 406 kodeksu spółek handlowych wynika, że wobec spółki za akcjonariusza uważa się osobę wpisaną do rejestru akcjonariuszy.
UCHWAŁA NA WALNYM ZGROMADZENIU
Problem ten zapewne trafi do szerszej świadomości przy okazji organizowania zwyczajnego walnego zgromadzenia. Spółki będą zainteresowane zatwierdzeniem sprawozdań finansowych, uzyskaniem absolutorium dla członków organów, natomiast akcjonariusze będą chcieli uzyskać dywidendę. Dobrą wiadomością będzie na pewno to, że ustawodawca przedłużył termin na sporządzenie sprawozdań finansowych za rok obrotowy 2020 o trzy miesiące, tj. do 30 czerwca 2021 roku. Również termin na zatwierdzenie ww. sprawozdań został wydłużony o trzy miesiące, tj. do 30 września 2021 r. Można zatem jeszcze dopełnić obowiązków związanych z dematerializacją akcji oraz zatwierdzić sprawozdania finansowe bez obawy przed sankcjami związanymi z opóźnieniem w złożeniu tych dokumentów do repozytorium dokumentów finansowych.
Istotną przeszkodą przy dematerializacji akcji po terminie, na którą natrafią spółki i ich akcjonariusze, to konieczność podjęcia uchwały o wyborze podmiotu, który będzie prowadził rejestr akcjonariuszy. Podjęcie uchwały jest obowiązkowe, wynika to z art. 3281 par. 5 kodeksu spółek handlowych (k.s.h.). Jak już wskazano powyżej, taka uchwała nie może być podjęta, jeśli akcje nie zostały zdematerializowane. Jednocześnie podkreślić należy, że zgodnie z art. 17 par. 1 k.s.h. czynność podjęta bez uchwały wymaganej przepisami prawa jest nieważna. Zatem umowa z domem maklerskim zawarta z pominięciem uchwały walnego zgromadzenia byłaby dotknięta sankcją nieważności. Z pomocą w takiej sytuacji przychodzi art. 17 par. 2 k.s.h., zgodnie z którym taka zgoda walnego zgromadzenia może zostać wyrażona następczo, nie później jednak niż w terminie dwóch miesięcy od dnia podpisania umowy przez spółkę. Możliwe jest zatem zawarcie umowy z domem maklerskim i następnie zatwierdzenie tego wyboru na walnym zgromadzeniu.
Domy maklerskie, rozumiejąc sytuację spółek, dopuszczają taką możliwość, jednocześnie żądając zwolnienia z odpowiedzialności za szkodę powstałą w spółce z uwagi na brak zgody walnego zgromadzenia. Istotne jest zatem dotrzymanie wskazanego powyżej 2-miesięcznego terminu, aby nie było konieczności ponownego zawierania umowy z domem maklerskim i potwierdzania wszystkich czynności dokonanych przez dom maklerski na podstawie nieważnej umowy.
POROZUMIENIE TRÓJSTRONNE
Domy maklerskie mogą wyjść także naprzeciw oczekiwaniom akcjonariuszy, którzy pozostają w sporze ze spółką i nie zdecydowali się zdeponować dokumentów akcji w spółce, by spółka dopełniła formalności związanych z dematerializacją akcji. Dzięki przepisom przejściowym, akcjonariusze do 1 marca 2026 r. będą mogli, w oparciu o dokumenty akcji wpisać się do rejestru akcjonariuszy, który już został uprzednio utworzony przez spółkę we współpracy z wybranym domem maklerskim. W takiej sytuacji najczęstszą praktyką jest zawarcie porozumienia trójstronnego – między spółką, domem maklerskim a akcjonariuszem, w którym wszystkie strony oświadczą i przyjmą do wiadomości fakt złożenia dokumentów akcji w domu maklerskim celem wpisania do rejestru akcjonariuszy. W ten sposób akcjonariusz może ominąć konieczność przekazywania dokumentów akcji spółce. Istotnym jest to, że domy maklerskie już nie będą prowadziły depozytu takich dokumentów, zostaną one zniszczone a kopia protokołu ze zniszczenia tych dokumentów zostanie przekazana wszystkim zainteresowanym stronom.
W SPÓŁKACH PUBLICZNYCH
Obowiązkowa dematerializacja akcji dotyczy również spółek publicznych, w których jedynie część akcji dopuszczono do obrotu na rynku regulowanym lub wprowadzono do Alternatywnego Systemu Obrotu. Pozostałe akcje, które nie były przedmiotem oferty publicznej, również muszą zostać zarejestrowane w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych (KDPW). Ustawodawca wprowadził zasadę, zgodnie z którą spółki, które już częściowo zdematerializowały akcje w KDPW nie mogą prowadzić rejestru akcjonariuszy a muszą one dokończyć dematerializację w KDPW. Wymaga to podpisania dodatkowej umowy z KDPW, poszerzającej zakres współpracy stron. Dobrą informacją natomiast jest to, że w takich spółkach, odmiennie niż w spółkach niepublicznych, uniknie się obowiązku podejmowania uchwały walnego zgromadzenia o dematerializacji akcji w KDPW.
Ustawa wprowadzająca obowiązkową dematerializację akcji i zmieniająca kodeks spółek handlowych w art. 17 określa, że uchwała taka powinna być podjęta jedynie przez spółkę niebędącą spółką publiczną. Podobnie, art. 32811 k.s.h. określa, że to spółki niepubliczne mogą zdecydować w drodze uchwały o dematerializacji akcji w KDPW (w miejsce rejestru akcjonariuszy). Takiej decyzji zatem nie muszą podejmować akcjonariusze spółek publicznych.
Artykuł został opublikowany w internetowym i papierowym wydaniu dziennika ,,Rzeczpospolita”d
