Miejsce złożenia podpisu w piśmie procesowym a skutki procesowe
2017-05-08
W dniu 30 marca 2017 roku Sąd Najwyższy w składzie Przewodniczący: Sędzia SN Teresa Bielska-Sobkowicz (spr.)., Sędziowie SN: Krzysztof Pietrzykowski, Kazimierz Zawada, wydali postanowienie w sprawie o sygnaturze akt: V CZ 23/17, zgodnie z tezą którego: Przepisy kodeksu postępowania cywilnego nie wskazują miejsca w piśmie procesowym, w którym należy złożyć podpis. Przepis art. 126 § 1 pkt 4 k.p.c. obliguje do tego, aby każde pismo procesowe zawierało m.in. podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika. Podpis będący obligatoryjną częścią pisma procesowego, w tym apelacji, stanowi zatwierdzenie treści pisma, więc powinien być umieszczony pod jego treścią na znak, że ta część pisma jest objęta oświadczeniem woli lub wiedzy podpisującego.
Niniejsze orzeczenie dotyczy kwestii wymogów formalnych pism w postępowaniu cywilnym, gdzie jednym z jego wymaganych elementów jest podpisanie pisma strony, jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika. Pismo procesowe niezawierające podpisu jest pismem dotkniętym brakami formalnymi zatem niezbędne jest wezwanie strony bądź osoby upoważnionej do jej reprezentacji do uzupełnienia powyższe braku formalnego. Sąd wydał postanowienie z dnia 30 marca 2017 na bazie interesującego stanu faktycznego, albowiem apelacja została wniesiona przez pełnomocnika procesowego powoda, będącego jednocześnie członkiem pozwanej Wspólnoty. Zdaniem Sądu II instancji, taka konfiguracja procesowa nie jest dopuszczalna, bowiem zachodzi kolizja interesów pomiędzy pełnomocnikiem (syn powoda), podejmującym czynności w imieniu powoda, a pozwaną Wspólnotą, której pełnomocnik jest członkiem. Pełnomocnikiem powoda została ustanowienia również jego córka, która Sąd II instancji wezwał do potwierdzenia czynności procesowych podjętych przez pełnomocnika powoda (syna) oraz do podpisania wniesionej przez niego apelacji, pod rygorem jej odrzucenia. Złożyła ona pismo, w którym potwierdziła czynności pełnomocnika powoda, jednak, zdaniem Sądu II instancji, nie podpisała apelacji, co skutkowało jej odrzuceniem.
Sąd Najwyższy w uzasadnieniu prawnym swojego orzeczenia wskazał, iż Pełnomocnik powoda (córka) została wezwana do uzupełnienia braków formalnych apelacji poprzez potwierdzenie czynności podjętych w postępowaniu apelacyjnym przez pełnomocnika powoda (syna) w imieniu powoda, w tym podpisania apelacji w terminie 7 dni pod rygorem jej odrzucenia. Podpis ten złożyła w wyznaczonym terminie na drugiej stronie apelacji, a niezależnie od tego złożyła oświadczenia o zatwierdzeniu wszystkich czynności procesowych podjętych przez pełnomocnika powoda (syna). Należy w tej sytuacji uznać, że poprzez złożenie podpisu zaakceptowała co najmniej tę część pisma, pod którą się podpisała, a dodatkowo, potwierdzając czynności procesowe, również pozostałą część apelacji. Wymaganie złożenia podpisu również pod trzecią stroną apelacji prowadzi do nadmiernego formalizmu wobec strony, działającej wówczas bez zawodowego pełnomocnika.
Powyższe stanowisko Sądu Najwyższego należy uznać za prawidłowe albowiem działania strony, która nie jest reprezentowana przez fachowego pełnomocnika nie może być traktowana identycznie jak strona reprezentowana przez fachowego pełnomocnika, który posiada wykształcenie i doświadczenie niezbędne w prowadzeniu postępowań sądowych. Dlatego wskazać należy, iż złożenie przez fachowego pełnomocnika podpisu na piśmie procesowym w niewłaściwym miejscu, może skutkować brakami formalnymi pisma bądź pominięciem twierdzeń i zarzutów zawartych w tekście, lecz znajdujących się poniżej miejsca podpisu fachowego pełnomocnika. Ze względów wskazanych powyżej fachowi pełnomocnicy obowiązani są dochować należytej staranności, zgodnie z wymogami etycznymi i zawodowymi, przy każdej czynności związanej z wykonywaniem zawodu.
