Nowy rok, wielka zmiana dla uczestników funduszy inwestycyjnych
2023-12-29
Posiadacze jednostek uczestnictwa (FIO/SFIO) oraz certyfikaty inwestycyjne (FIZ) funduszy inwestycyjnych, dochód np. z tytułu odkupienia albo wykupu tych instrumentów, opodatkują zryczałtowanym podatkiem od zysków kapitałowych. według stawki 19 proc.
Nowy rok przyniesie osobom fizycznym posiadającym jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne funduszy inwestycyjnych prawdziwie kopernikański przewrót w zakresie rozliczeń z tytułu podatku od zysków kapitałowych.
Zaledwie kilka dni dzieli nas bowiem od wejścia w życie przełomowych zmian z punktu widzenia osób fizycznych posiadających jednostki uczestnictwa (FIO/SFIO) oraz certyfikaty inwestycyjne (FIZ) funduszy inwestycyjnych. Zgodnie z przepisami ustawy o PIT, w przypadku takich osób dochód z tytułu odkupienia lub konwersji wspomnianych jednostek albo wykupu certyfikatów podlega opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem od zysków kapitałowych, według stawki 19 proc. (tzw. podatek Belki). Zwolniona z podatku jest jednak zamiana jednostek uczestnictwa w ramach tego samego FIO/SFIO będącego tzw. funduszem parasolowym (funduszem inwestycyjnym z wydzielonymi subfunduszami). Zamiana jednostek wiąże się z odkupieniem jednostek uczestnictwa związanych z danym subfunduszem i nabyciem za uzyskane w ten sposób środki jednostek uczestnictwa w innym subfunduszu, w ramach tego samego „parasola”.
Dotychczas za pobranie podatku ze środków przeznaczonych do wypłaty inwestorowi oraz za odprowadzenie do właściwego urzędu skarbowego należnej kwoty podatku odpowiadały instytucje finansowe.
Funkcję płatnika PIT pełnił fundusz inwestycyjny (w imieniu funduszu obowiązki te realizowało zarządzające nim TFI), a w przypadku FIZ gdy wypłata środków uzyskanych z tytułu wykupu certyfikatów inwestycyjnych następowała za pośrednictwem podmiotu prowadzącego rachunek papierów wartościowych (np. domu maklerskiego), obowiązki płatnika obciążały taki podmiot.
Z perspektywy uczestnika funduszu było to rozwiązanie wygodne, choć nie pozbawione wad pod względem finansowym.
Kompensowanie zysków i strat
Do końca 2023 r., jeśli w wyniku realizacji np. zlecenia odkupienia albo konwersji jednostek uczestnictwa FIO/SFIO osiągnięta została strata (jeśli wartość jednostek objętych zleceniem byłaby niższa niż wpłata wniesiona na ich nabycie), podatek nie zostanie pobrany, ale uczestnik nie będzie miał możliwości rozliczenia takiej straty z dochodami z innych inwestycji kapitałowych.
Z początkiem przyszłego roku, uczestnicy funduszy inwestycyjnych uzyskają możliwość kompensowania zysków i strat osiąganych w związku z posiadaniem jednostek i certyfikatów z zyskami i stratami z tytułu innych inwestycji kapitałowych.
Dopiero gdy po odliczeniu ewentualnych strat z takich inwestycji osiągnięty zostanie dochód, będzie się to wiązało z obowiązkiem zapłaty podatku. Takie rozwiązanie może okazać się szczególnie korzystne w przypadku osób, które równolegle samodzielnie inwestują, np. na giełdzie.
Nie ma róży bez kolców
Zmiany do ustawy o PIT, które wejdą w życie z 1 stycznia 2024 r., spowodują przeniesienie obowiązków płatnika podatku na uczestników funduszy inwestycyjnych. W przypadku odkupienia jednostek lub wykupu certyfikatów uczestnik funduszu otrzyma od instytucji finansowej 100 proc. środków uzyskanych z tego tytułu. Będzie jednak zobligowany do samodzielnego obliczenia (w ramach zeznania PIT-38) i zapłaty podatku z tytułu zysków kapitałowych w terminie do 30 kwietnia danego roku (za rok poprzedni). Dotyczy to również zrealizowanych zleceń konwersji jednostek uczestnictwa FIO/SFIO. Do końca lutego danego roku instytucja finansowa przekaże uczestnikowi wypełniony formularz PIT-8C, w którym zawarte będą informacje niezbędne do rozliczenia podatku w zakresie związanym z uczestnictwem w funduszu poprzez wskazanie kosztów i przychodów z tego tytułu w odniesieniu do poprzedniego roku kalendarzowego (nie dotyczy to jednak sytuacji, w której jednostki uczestnictwa zostały nabyte w ramach prowadzonej działalności gospodarczej). Przykładowo – informacja podatkowa PIT-8C za 2024 r. powinna zostać przekazana uczestnikowi przed końcem lutego 2025 r. Taka informacja zostanie przekazana również do urzędu skarbowego właściwego dla uczestnika.
Dzięki temu, w przypadku części podatników, możliwe będzie uwzględnienie wspomnianych danych w ramach wypełnionego wstępnie z wykorzystaniem systemów informatycznych administracji podatkowej zeznania PIT-38, które udostępnione zostanie za pośrednictwem portalu Twój e-PIT. W przypadku tej grupy osób, przy braku wprowadzenia innych zmian ze strony podatnika, formularz podlegać będzie automatycznemu zatwierdzeniu. Z uwagi na znacznie odroczoną w porównaniu do zasad obowiązujących w 2023 r. zapłatę podatku, szczególnie istotne pozostaje zadbanie przez podatnika o utrzymanie odpowiedniej kwoty ze środków uzyskanych w poprzednim roku z odkupienia jednostek czy wykupu certyfikatów celem wywiązania się ze zobowiązania podatkowego (zakładając, że po odliczeniu ewentualnych strat z inwestycji zostanie osiągnięty dochód). Warto jednak zauważyć, że pozostające w dyspozycji podatnika środki mogą być do tego czasu wykorzystywane na potrzeby związane z dokonaniem innej inwestycji.
O czym warto pamiętać?
Zmiany dotyczące rozliczeń nie obejmą wszystkich aspektów związanych z posiadaniem jednostek uczestnictwa lub certyfikatów przez osoby fizyczne. Zachowane zostaną mianowicie dotychczasowe zasady rozliczania podatku w odniesieniu do produktów emerytalnych, takich jak: IKE, IKZE, PPE oraz PPK. Nie ulegną również modyfikacji stosowane obecnie zasady dotyczące wypłaty dochodów związanych np. z posiadaniem jednostek uczestnictwa (płatnikiem podatku pozostanie fundusz).
W kontekście nadchodzących zmian warto zwrócić uwagę, że nowymi zasadami w zakresie rozliczania podatku mogą zostać objęte także np. zlecenia odkupienia czy konwersji jednostek składane w perspektywie ostatnich dni 2023 r., o ile tylko obciążenie rachunku funduszu inwestycyjnego w związku z wypłatą środków należnych uczestnikowi z tytułu realizacji danego zlecenia nastąpi już w 2024 r.
Wobec nadchodzących zmian uczestnicy funduszy inwestycyjnych powinni zweryfikować, czy instytucje finansowe zobowiązane do wysłania im formularza PIT-8C posiadają ich aktualne dane adresowe do korespondencji lub adres poczty elektronicznej (w zależności od przyjętej formy wysyłki formularzy).
Mariusz Biały, Counsel w Krzysztof Rożko i Wspólnicy Kancelaria Prawna
Mariusz Biały w Rankingu The Legal 500 EMEA 2023 jest rekomendowany w kategorii Investment Funds.
Rekomendacje Kancelarii KRWLEGAL w rankingach: IFLR1000 w kategoriach Capital Markets: Equity oraz M&A, The Legal 500 EMEA 2023 w kategoriach: Investment Funds i Capital Markets oraz jako lider „Rzeczpospolita 2023” w kategoriach: doradzanie prywatnym klientom (Private Clients) private equity, rynki kapitałowe i doradztwo regulacyjne.
