Pakiet Mobilności oznacza dla firm przewozowych dodatkowe koszty
2022-05-10
Kierowcy delegowani mają otrzymywać pełne, minimalne wynagrodzenie obowiązujące w kraju, w którym wykonywali swoją pracę.
Od 2 lutego 2022 r. zaczęły obowiązywać na terytorium Polski kolejne zmiany dotyczące transportu drogowego. Jest to następstwo wprowadzonych przez Unię Europejską regulacji określanych Pakietem Mobilności. Zmiany dotyczą między innymi transportu kabotażowego oraz zasad organizowania i rozliczania pracy kierowców wykonujących międzynarodowy transport drogowy. W konsekwencji przewoźnicy realizujący przewozy międzynarodowe stają w obliczu konieczności dostosowania się do przepisów zmieniających rynek usług przewozowych.
W lutym 2022 r. weszły w życie kolejne nowelizacje ustawy o transporcie drogowym i ustawy o czasie pracy kierowców, wdrażające do polskiego porządku prawnego unijny Pakiet Mobilności. Pod pojęciem Pakietu Mobilności rozumieć należy zbiór przepisów wspólnotowych regulujących międzynarodowy transport drogowy. Są to w szczególności:
- rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1055 z 15 lipca 2020 r. zmieniające rozporządzenia (WE) nr 1071/2009, (WE) nr 1072/2009 i (UE) nr 1024/2012,
- rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/2054 z 15 lipca 2020 r. zmieniające rozporządzenia (WE) nr 561/2006 i (UE) nr 165/2014,
- dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z 31 maja 2017 r. zmieniająca dyrektywę 2006/22/WE.
Wynagradzanie i delegowanie
Zgodnie z nowymi zasadami kierowcy delegowani mają otrzymywać pełne, minimalne wynagrodzenie obowiązujące w kraju, w którym wykonywali swoją pracę. Przedmiotowa regulacja dotyczy transportu kabotażowego oraz transportu cross trade, a wyłączone są z niej przejazdy tranzytowe oraz transport bilateralny z i do Polski. Zmiany te w założeniu mają na celu wyrównanie wynagrodzeń kierowców w obrębie państw Unii Europejskiej.
Ponadto, zawodowi kierowcy, wykonujący zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych od 2 lutego 2022 r. nie są już kwalifikowani jako pracownicy w podróży służbowej. Wobec czego wszelkie wypłacane im dodatki w zakresie diet i ryczałtów podlegają oskładkowaniu. Zmiana ta powoduje, iż dodatki te staną się składnikami wynagrodzenia zasadniczego kierowców. Wprowadzane zmiany precyzują także, że do wynagrodzenia minimalnego kierowców nie zalicza się diet oraz ryczałtów za nocleg. Zwrócić uwagę należy także na zmianę zasad liczenia limitu czasu pracy w porze nocnej, który został ograniczony do dziesięciu godzin. Nie dotyczy on jednakże kolejnych 24 godzin jak dotychczas, ale liczony jest od zakończenia odpoczynku dobowego regularnego lub skróconego.
Wprowadzone zmiany zakładają również, że wynagrodzenie kierowców nie może zawierać składników, które są uzależnione od liczby przejechanych kilometrów, wielkości transportowanego towaru oraz szybkości dostawy.
W celu precyzyjnego obliczania czasu pracy kierowców, i w konsekwencji ustalenia wysokości wynagrodzenia, wprowadzony zostaje od 29 maja 2022 r. obowiązek tworzenia przez pracodawców karty czasu pracy. Ewidencja ta powinna obejmować między innymi:
- liczbę przepracowanych godzin oraz godzinę rozpoczęcia i zakończenia pracy,
- liczbę godzin przepracowanych w porze nocnej,
- liczbę godzin nadliczbowych,
- liczbę dni wolnych od pracy z oznaczeniem tytułu ich udzielenia,
- liczbę godzin dyżuru oraz godzinę rozpoczęcia i zakończenia dyżuru, ze wskazaniem, czy jest to dyżur pełniony w domu,
- rodzaj i wymiar zwolnień od pracy, rodzaj i wymiar innych usprawiedliwionych nieobecności w pracy.
Istotna zmiana w tym zakresie dotyczy także formy prowadzonej ewidencji, która powinna być prowadzona w jednej formie z uwzględnieniem zapisów na wykresówkach, wydruków danych z karty kierowcy i tachografu cyfrowego, plików pobranych z karty kierowcy i tachografu cyfrowego, innych dokumentów potwierdzających czas pracy i rodzaj wykonywanej czynności lub rejestrów opracowanych na podstawie dokumentów.
Wydłużono również okres przechowywania ewidencji z trzech do dziesięciu lat po zakończeniu okresu objętego ewidencją. Ewidencja jest prowadzona w postaci kart miesięcznych, a więc okres przechowywania w przypadku kierowców będących pracownikami będzie liczony odrębnie od końca każdego miesiąca kalendarzowego zatrudnienia.
Powyższe zmiany skutkują tym, że polscy kierowcy w przewozach międzynarodowych mają być traktowani tak, jakby pracowali za granicą, a nie przebywali w podróży służbowej, co skutkować może znacznym wzrostem kosztów pracy w firmach transportowych.
Nowe zasady kabotażu
Pakiet Mobilności wprowadza zmiany w dotychczasowych regulacjach zawartych w rozporządzeniach Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009, (WE) nr 1072/2009 i (UE) nr 1024/2012.
Zmiany w głównej mierze dotyczą ograniczenia kabotażu. Kabotażem jest usługa transportowa świadczona w danym kraju przez pojazdy należące do firm położonych w innym państwie Unii Europejskiej lub EFTA. Od 21 lutego 2022 r. przewoźnik może wykonać jedynie trzy kabotaże przez kolejnych siedem dni kalendarzowych. Kierowca jednak nie będzie mógł wykonać kolejnego kabotażu na terytorium tego samego kraju, jeżeli nie miną przynajmniej cztery dni od ostatniego (czterodniowa przetrwa to tzw. cooling off). Oznacza to, że pojazd będzie zamrożony na okres co najmniej czterech dni po odbyciu kabotażu.
Dla firm transportowych wprowadzono także obowiązek złożenia deklaracji delegowania do państwa przyjmującego za pomocą nowego portalu delegowania połączonego z systemem IMI. Zatem każde wykonanie czynności transportowej obejmującej kabotaż oraz cross trade musi zostać zgłoszone do systemu, a kierowca wykonujący transport powinien posiadać przy sobie kopię dokumentu z kodem QR, z którego wynikać będą potrzebne służbom kontrolującym informacje dotyczące danej operacji transportowej.
Ponadto, wprowadzono obowiązek powrotu każdego pojazdu wykonującego przewóz międzynarodowy do siedziby firmy raz na co najmniej osiem tygodni. Wprowadzone zmiany odnoszące się do kabotażu będą mogły dotyczyć także przewozów kombinowanych w sytuacji, gdy cała trasa będzie wykonywana w jednym państwie członkowskim.
Ograniczenie czynności kabotażowych oraz wprowadzenie konieczności powrotu pojazdu do siedziby firmy raz na co najmniej osiem tygodni może stać w sprzeczności z Europejskim Zielonym Ładem. Działania takie mogą bowiem skutkować zwiększeniem emisji dodatkowego CO2 o około 3 mln ton w samym 2023 r.
Zaplanowane zmiany
Pakiet Mobilności ma być wprowadzany stopniowo w kolejnych latach, aż do 2026 r.
Zmiany, które zaczną obowiązywać od 20 maja 2022 r., dotyczą obowiązku posiadania licencji oraz zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika przez przedsiębiorców korzystających w międzynarodowych przewozach zarobkowych rzeczy z pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej od 2,5 do 3,5 tony. Przewoźnicy ci będą zobowiązani posiadać zabezpieczenie finansowe na każdy pojazd w wysokości 1800 euro na pierwszy pojazd i 900 euro na każdy kolejny.
Kolejno, od 21 sierpnia 2023 r., przewoźnicy zobowiązani zostali do montażu w pojazdach nowych tachografów, które mają w sposób automatyczny rejestrować przekroczenie granicy, miejsce załadunku i rozładunku towaru oraz rodzaj wykonywanego przewozu. Ponadto, do końca 2024 r. przewoźnicy wykonujący transport międzynarodowy są obowiązani do wymiany obecnych tachografów cyfrowych i analogowych na tachografy inteligentne drugiej generacji. Natomiast do końca sierpnia 2025 r. przewoźnicy są obowiązani do wymiany tachografów inteligentnych pierwszej generacji.
Od 2024 r. przewoźnicy będą mieli także obowiązek przechowywania i udostępniania do kontroli zapisu z tachografów sprzed 56 dni. Natomiast od 1 lipca 2026 r. wymóg montażu i użytkowania inteligentnych tachografów drugiej generacji oraz stosowania się do wszystkich reguł dotyczących czasu jazdy i odpoczynku kierowców wynikających z przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/2054 z dnia 15 lipca 2020 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 561/2006 i (UE) nr 165/2014 obejmie pojazdy o dopuszczalnej masie całkowitej w międzynarodowym transporcie rzeczy oraz kabotażu od 2,5 tony do 3,5 tony.
Kary za naruszenia
Naruszenie zasad wynikających z Pakietu Mobilności może skutkować dotkliwymi konsekwencjami. Z tytułu niespełniania wymagań dotyczących obowiązków delegowania lub z powodu naruszenia reguł związanych z transportem kabotażowym grożą nie tylko kary finansowe, ale także utrata dobrej reputacji przewoźnika. Z utratą dobrej reputacji związane są natomiast poważne skutki. W przypadku stwierdzenia utraty dobrej reputacji organ zawiesi zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego.
Wysokie kary finansowe w wysokości 12 000 zł przewidziano między innymi za wykonywanie transportu drogowego bez wymaganego zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego lub bez wymaganej licencji innej niż licencja wspólnotowa.
Sankcja ta dotyczy także wykonywania międzynarodowego przewozu drogowego bez posiadania w pojeździe wymaganego zezwolenia oraz wykonywania takiego przewozu niezgodnie z przepisami umowy międzynarodowej lub warunkami określonymi w zezwoleniu.
Powyższą sankcją zostało także objęte wykonywanie przewozu kabotażowego osób lub rzeczy niezgodnie z warunkami określonymi dla tego rodzaju przewozu oraz wykonywanie takiego przewozu bez zezwolenia.
