Roszczenia mają przedawniać się szybciej
2017-08-23
KODEKS CYWILNY | Sąd w przypadku sporu przedsiębiorcy z konsumentem zobowiązany będzie badać z urzędu możliwość przedawnienia roszczenia.
Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało projekt nowelizacji poświęcony instytucji przedawnienia cywilnoprawnych roszczeń majątkowych obejmujący zmiany w przepisach kodeksu cywilnego oraz ustawy o prawach konsumenta.
Krótszy termin
Aktualnie obowiązujący 10-letni podstawowy termin przedawnienia cywilnoprawnych roszczeń majątkowych po wejściu w życie projektowanych zmian ma zostać skrócony do sześciu lat. W praktyce zastosowanie powyższego terminu nie jest powszechne, bowiem nie obejmuje on świadczeń okresowych np. alimentów, czynszu najmu ani roszczeń przedsiębiorców związanych z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą, dla których termin przedawnienia wynosi trzy lata.
Nowy sześcioletni termin przedawnienia znajdzie zatem zastosowanie do roszczeń pomiędzy osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej na przykład do rodzinnych pożyczek, czy do roszczeń konsumenta skierowanych przeciwko przedsiębiorcy, chyba że łączący te strony stosunek prawny przewiduje inny szczególny termin przedawnienia. Nowym 6-letnim terminem przedawnienia mają zostać objęte także roszczenia stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju, orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenia stwierdzone ugodą zawartą przed media
torem oraz zatwierdzone przez sąd.
Obliczanie terminu
Zaprojektowane zmiany obejmą także sposób obliczania upływu terminu przedawnienia, dla roszczeń których termin przedawnienia wynosi co najmniej dwa lata. Dotychczas sposób ustalenia upływu terminu przedawnienia regulowały ogólne zasady obliczenia upływu terminu przewidziane w przepisach kodeksu cywilnego. Wraz z wejściem nowych przepisów koniec terminu przedawnienia przypadać będzie na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że jak wskazano powyżej, termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Reguła ta odnosić się będzie do wszystkich roszczeń cywilnoprawnych niezależnie od statusu podmiotu, któremu lub względem którego one przysługują. W praktyce nowe zasady obliczania terminów przedawnienia oznaczają wydłużenie literalnych, liczbowych okresów przedawnienia nawet o kilka miesięcy.
Przykład
Strony zawarły umowę o dzieło, w której terminem wymagalności roszczenia o zapłatę wynagrodzenia za wykonanie dzieła jest dzień 2 lutego 2018 r. W aktualnym stanie prawnym upływ terminu przedawnienia roszczenia o zapłatę wynagrodzenia nastąpi 2 lutego 2020 r., według projektowanych przepisów wydłuży on się do 31 grudnia 2020 r.
Sprawy konsumentów
Szczególnym regulacjom poddano skutki prawne upływu terminu przedawnienia roszczeń przeciwko konsumentowi. Jak wynika z projektowanego rozdziału 5a ustawy o prawach konsumenta, sam upływ terminu przedawnienia roszczenia przeciwko konsumentowi skutkować będzie niemożnością dochodzenia roszczenia przez przedsiębiorcę, chyba że konsument zrzekł się zarzutu przedawnienia. Sąd w przypadku sporu przedsiębiorcy z konsumentem zobowiązany będzie badać z urzędu możliwość przedawnienia roszczenia. Aktualnie przedawnienie roszczenia uwzględniane jest wyłącznie jako zarzut.
Projektowana zmiana nie ingeruje w ciężar dowodzenia ani nie tworzy domniemania istnienia przedawnienia roszczenia z upływem określonego czasu, niemniej zasadne wydaje się twierdzenie, iż po nowelizacji przepisów większą aktywność w wykazaniu braku przedawnienia roszczenia będą musieli przejawiać wierzyciele.
Jednocześnie sądy w wyjątkowych przypadkach zostały wyposażone w możliwość nieuwzględnienia przedawnienia, jeżeli po rozważeniu interesu obu stron wymagają tego zasady słuszności, które należy badać przez pryzmat długości terminu przedawnienia, długości okresu od upływu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia oraz charakteru okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia w tym zachowanie się zobowiązanego na opóźnienie wierzyciela w dochodzeniu roszczenia. Nowe przepisy znajdą zastosowanie do roszczeń, które powstały przed dniem wejścia w życie nowelizacji pod warunkiem, że w tym dniu nie są roszczeniami przedawnionymi. Wyjątek stanowić mają przedawnione roszczenia przysługujące przeciwko konsumentom, co do których do dnia wejścia w życie znowelizowanych przepisów nie podniesiono zarzutu przedawnienia, takie roszczenia podlegać mają nowym zasadom przedawnienia roszczeń względem konsumenta.
Artykuł został opublikowany w dodatku do dziennika Rzeczpospolita 'Dobra Firma’ z dnia 23.08.2017 r.
