• WIADOMOŚCI

Wykształcenie Ukraińca musi być właściwie potwierdzone

• #Ukraina
• #wykształcenie
• #kwalifikacje zawodowe

2022-05-19

Zatrudnienie obywatela Ukrainy przebywającego legalnie na terytorium Polski wymaga powiadomienia o tym fakcie powiatowego urzędu pracy. Często, aby podjąć pracę w danym zawodzie konieczne jest jednak spełnienie szeregu dodatkowych warunków wynikających z przepisów prawa.

Po pierwsze, konieczne może się okazać przeprowadzenie procedury mającej na celu uznanie dyplomu wydanego przez uczelnię ukraińską za równoważny polskiemu odpowiednikowi. Po drugie, w przypadku zawodów regulowanych, niezbędne może być spełnienie innych wymogów wynikających z polskich przepisów.

W zależności od dyplomu

Dyplom wydany przez uprawnioną uczelnię działającą w systemie szkolnictwa wyższego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju lub Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu czy też strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym potwierdza – w zależności od dyplomu – posiadanie określonego wykształcenia na poziomie studiów pierwszego lub drugiego stopnia, a także uprawnienie cudzoziemca do kontynuacji kształcenia na studiach drugiego stopnia lub ubiegania się o nadanie stopnia naukowego doktora.

Jeżeli cudzoziemiec dysponuje dyplomem wydanym przez państwo nienależące do wymienionych organizacji, konieczne może się okazać uznanie zagranicznego dyplomu za równoważny polskiemu odpowiednikowi.

Na trzy sposoby

Istnieją trzy tryby uznania dyplomu za równoważny. Po pierwsze, jest to dopuszczalne na podstawie zawartej między państwami umowy międzynarodowej. Po drugie, jest to możliwe w ramach postępowania nostryfikacyjnego, a ponadto w drodze postępowania w sprawie potwierdzenia ukończenia studiów na określonym poziomie.

W przypadku obywateli Ukrainy uznanie do celów akademickich jest możliwe na podstawie Umowy o wzajemnym uznawaniu akademickim dokumentów o wykształceniu i równoważności stopni podpisanej 11 kwietnia 2015 r. Umożliwia ona kontynuację kształcenia w placówkach drugiego państwa będącego stroną tej umowy, np. uzyskane w Ukrainie kwalifikacje specjalisty lub magistra uprawniają do ubiegania się o  uzyskanie stopnia naukowego doktora w Polsce.

Uznanie dokumentów wydanych na terytorium Ukrainy potwierdzających określone wykształcenie do celów zawodowych wygląda odmiennie w zależności od tego, w jakiej dacie uzyskano dyplom.

Obecnie nie obowiązuje umowa międzynarodowa umożliwiająca uznawanie dyplomów wydanych na terytorium Ukrainy do celów zawodowych. Jednak dokumenty uzyskane na terytorium Ukrainy przed 20 czerwca 2006 r. mogą być uznane za równoważne polskim odpowiednikom na podstawie wówczas obowiązujących umów, a więc Porozumienia między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Rządem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich o równoważności dokumentów o  wykształceniu, stopniach i tytułach naukowych w PRL i ZSRR (przyjętego 12 września 1974 r.), a także Konwencji Praskiej z 1972 r., a to na mocy Protokołu pomiędzy Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Ukrainy o tymczasowym uregulowaniu zagadnienia wzajemnego uznawania równoważności dokumentów ukończenia szkół średnich, szkół średnich zawodowych oraz szkół wyższych, a także dokumentów o nadawaniu stopni i tytułów naukowych z 18 maja 1992 r.

Są jednak pewne wyjątki. Dyplomy lekarzy, lekarzy dentystów, farmaceutów, pielęgniarek, położnych, lekarzy weterynarii oraz architektów nie będą uznane za równoważne na podstawie niegdyś obowiązujących umów międzynarodowych, niezależnie od daty ich uzyskania. Zasadniczo konieczne jest przeprowadzenie postępowania mającego na celu uznanie dyplomu za równoważny polskiemu odpowiednikowi. Postępowanie nostryfikacyjne albo postępowanie w sprawie potwierdzenia ukończenia studiów na określonym poziomie musi być również przeprowadzone w przypadku innych dokumentów potwierdzających uzyskanie wykształcenia, wydanych na terytorium Ukrainy po 19 czerwca 2006 r.

Uczelnie wyższe

Postępowanie w sprawie potwierdzenia ukończenia studiów na określonym poziomie, niedawno wprowadzone do ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, dotyczy osób, które nie dysponują dyplomem ukończenia studiów. Może ono dotyczyć cudzoziemca, który uzyskał status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z nadaniem mu statusu uchodźcy albo udzielenia ochrony uzupełniającej, a także obywatela polskiego, który przybył do Polski z Ukrainy w okresie od 24 lutego 2022 r. w związku z konfliktem zbrojnym oraz obywatela Ukrainy przebywającego w Polsce, którego pobyt jest uznawany za legalny na podstawie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.

Oba postępowania – nostryfikacyjne i w sprawie potwierdzenia ukończenia studiów na określonym poziomie – wszczyna się na wniosek. Postępowania prowadzą odpowiednie uczelnie. Po przeprowadzeniu postępowania wydawane jest zaświadczenie. Za postępowanie pobierana jest opłata. To uczelnie ustalają warunki i tryb zwalniania z opłat.

Teoretycznie uczelnia nostryfikująca uznaje albo odmawia uznania dyplomu za równoważny polskiemu odpowiednikowi w terminie 90 dni od dnia złożenia wniosku. Do tego terminu nie wlicza się jednak okresów wyznaczonych na przedłożenie tłumaczenia dokumentów czy złożenie egzaminów lub odbycie praktyk zawodowych, do czego również może być zobowiązany wnioskodawca w sytuacji, w której stwierdzono różnice w programie studiów, efektów uczenia się lub czasie trwania studiów. Wszystko to powoduje, że w praktyce proces nostryfikacji dyplomu jest procesem długotrwałym. Analogicznie jest w przypadku postępowania mającego na celu potwierdzenie ukończenia studiów na określonym poziomie. Termin na potwierdzenie albo odmowę potwierdzenia również wynosi 90 dni.

ZDANIEM AUTORKI

Nina Bronisz – prawnik w Rycak Kancelaria Prawa Pracy i HR

Szczególne zasady powierzania pracy obywatelom Ukrainy dotyczą jedynie zawodów wymienionych w tzw. specustawie. W pozostałych przypadkach konieczne może się okazać dopełnienie szeregu formalności związanych z uznawaniem dyplomów czy uzyskiwaniem odpowiednich kwalifikacji.

Zawody regulowane

Uznanie dyplomu za równoważny polskiemu odpowiednikowi może nie być jedynym wymogiem, który musi dopełnić cudzoziemiec w celu podjęcia w Polsce pracy w zawodzie. Funkcjonuje u nas bowiem ponad 350 zawodów regulowanych, a ich wykonywanie jest uzależnione od spełnienia wymogów przewidzianych w przepisach. Zawodami regulowanymi w Polsce są np. adwokat, detektyw, dietetyk, fizjoterapeuta, higienistka stomatologiczna, inżynier budownictwa, maszynista, muzealnik, strażak, taksówkarz.

W państwach członkowskich Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego i w Szwajcarii obowiązują przepisy umożliwiające uznanie kwalifikacji zawodowych, na podstawie których możliwe jest podjęcie i wykonywanie zawodu w innym państwie członkowskim, w państwie EOG i w Szwajcarii. Jeżeli natomiast obywatel Ukrainy chce podjąć pracę w zawodzie regulowanym, musi uzyskać kwalifikacje na zasadach ogólnych, obowiązujących w polskich przepisach. Wykonywanie zawodu regulowanego jest dopuszczalne po spełnieniu warunków takich jak np. zdanie egzaminu, ukończenie odpowiedniego kształcenia, uzyskanie wpisu na listę.

Ostatnie ułatwienia

Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa wprowadza pewne ułatwienia dla obywateli Ukrainy, których pobyt jest uznawany za legalny. Na podstawie tej ustawy możliwe jest m.in. zatrudnienie obywatela Ukrainy w uczelni jako nauczyciel akademicki, w jednostkach naukowych czy instytucie badawczym z pominięciem wymogu przeprowadzenia konkursu. Ustawa ta przewiduje również szczególne warunki zatrudnienia na stanowisku pomocy nauczyciela. Ponadto obywatelowi Ukrainy, który uzyskał kwalifikacje lekarza lub lekarza dentysty poza terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, można udzielić zgody na wykonywanie zawodu lekarza albo zgody na wykonywanie zawodu lekarza dentysty oraz przyznać warunkowe prawo wykonywania zawodu lekarza albo warunkowe prawo wykonywania zawodu lekarza dentysty, jeżeli spełnia następujące warunki:

– ma pełną zdolność do czynności prawnych,

– stan jego zdrowia pozwala na wykonywanie zawodu lekarza lub lekarza dentysty,

– wykazuje nienaganną postawę etyczną,

– posiada dyplom lekarza, lekarza dentysty potwierdzający ukończenie co najmniej pięcioletnich studiów, wydany w innym państwie niż państwo członkowskie Unii Europejskiej, jeżeli dyplom lub jego duplikat jest zalegalizowany przez konsula Polski, właściwego dla państwa, na którego terytorium lub w którego systemie szkolnictwa wyższego wydano ten dyplom, albo na dyplomie lub jego duplikacie umieszczono albo dołączono do dokumentu apostille.

Analogiczne uproszczenia dotyczą wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej przez obywateli Ukrainy, których pobyt jest uznawany za legalny na mocy ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy. Także lekarze i lekarze dentyści w trakcie stażu podyplomowego w ramach wykonywania zawodu lekarza lub lekarza dentysty mogą udzielać świadczeń zdrowotnych wskazanych w przepisach ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty.