Związki zawodowe również dla samozatrudnionych

    2018-12-27

    Osoby zatrudnione na umowach cywilnoprawnych, a także prowadzący jednoosobowo działalność, będą mogły tworzyć i wstępować do organizacji broniących ich praw.

    1 stycznia 2019 r. wejdą w życie przepisy wprowadzające zmiany w ustawie z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (DzU 2015 r., poz. 1881 ze zm.), z których najistotniejsze znaczne mają te, które rozszerzają prawo do tworzenia i wstępowania do związków zawodowych.

    Konsekwencje wyroku

    Główną przyczyną wprowadzenia takich uregulowań jest wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2 czerwca 2015 r. (K 1/13, DzU poz. 791). Trybunał orzekł w nim, że art. 2 ust. 1 oraz art. 2 ust. 2 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych w zakresie, w jakim ograniczają wolność tworzenia i wstępowania do związków zawodowych osobom wykonującym pracę zarobkową niewymienionym w tych przepisach, są niezgodne z art. 59 ust. 1 w związku z art. 12 Konstytucji.

    Więcej związkowców

    Zmiany wprowadzane od 1 stycznia 2019 r. polegają na umożliwieniu tworzenia i wstępowania do organizacji związkowych wszystkim osobom świadczącym pracę za wynagrodzeniem, bez względu na podstawę zatrudnienia, o ile spełniają kryteria pozwalające zakwalifikować je jako pracowników na gruncie prawa polskiego bądź międzynarodowego. Zgodnie z powyższym pracownikiem jest każdy, kto wykonuje określoną pracę zarobkową na rzecz innego podmiotu w ramach łączącego go z tym podmiotem stosunku prawnego.

    Celem nowelizacji ustawy o związkach zawodowych jest objęcie prawem tworzenia i wstępowania do związków zawodowych szerszego kręgu podmiotów, w tym zwłaszcza osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych (np. umowy o świadczenie usług, umowy zlecenia), a także osób prowadzących jednoosobowo działalność gospodarczą (tzw. osób samozatrudnionych).

    Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami, osoby wykonujące pracę nakładczą mają jedynie możliwość wstępowania do związków zawodowych działających już w zakładzie pracy.

    Natomiast po wejściu w życie przepisów nowelizujących, osoby wykonujące pracę nakładczą zyskają pełne prawo koalicji.

    Konstytucja i konwencja

    Zagwarantowana w art. 12 Konstytucji wolność tworzenia i działania związków zawodowych stanowi jedną z podstawowych cech ustroju naszego państwa. Gwarancję tę konkretyzuje art. 59 Konstytucji RP, który zapewnia wolność zrzeszania się w związkach zawodowych (a więc tworzenia i wstępowania do nich).

    W Polsce systematycznie rośnie liczba osób samozatrudnionych, a także osób wykonujących pracę na podstawie umów zlecenia bądź umów o świadczenie usług. Osoby te nie zostały wskazane w enumeratywnym katalogu w art. 2 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych w brzmieniu aktualnie obowiązującym. Nie spełniają także definicji „pracownika”, bowiem definicja ta jest wprost zaczerpnięta z kodeksu pracy. W związku z powyższym, osoby te – do czasu wejścia w życie nowelizacji – nie mają możliwości korzystania z zagwarantowanej konstytucyjnie wolności tworzenia i wstępowania do związków zawodowych.

    Rozszerzenie kręgu podmiotów mogących tworzyć oraz zrzeszać się w ramach związków zawodowych sprawi, że polski porządek prawny będzie zgodny z ratyfikowaną przez Polskę Konwencją nr 87 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącą wolności związkowej i ochrony praw związkowych, przyjętej w San Francisco 9 lipca 1948 r. (DzU z 1958 r., poz. 125).

    Artykuł ukazał się w dzienniku „Rzeczpospolita” w dniu 27-12-2018r.

    Marek Sawicki

    Adwokat

    Kancelaria Adwokacka Sawicki i Marciniak

    Skontaktuj się z autorem

    Artykuły z tej kategorii