• PODATKI

Nowy plik JPK: kiedy przy dowodach sprzedaży trzeba stosować znacznik „TP”

• #Rozliczenie VAT
• #CIT
• #VAT
• #JPK
• #Oznaczenie TP
• #Faktura

2020-11-30

Począwszy od rozliczenia VAT za październik 2020 r. należy przy dowodach sprzedaży stosować znacznik „TP”, jeżeli ewidencjonowany w rejestrze dokument dotyczy dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podmiotu powiązanego.

Ocena jakie podmioty są powiązane jest w dużej mierze nowym zadaniem dla podatników VAT z sektora publicznego – takich jak gminy, powiaty, związki jednostek samorządu terytorialnego i spółki komunalne. Wynika to w szczególności z faktu, że gminy i powiaty co do zasady nie składają rocznego zeznania CIT, gdyż zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy o CIT są one zwolnione z opodatkowania tym podatkiem w odniesieniu do dochodów określonych w przepisach ustawy z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (w praktyce w odniesieniu do wszystkich uzyskiwanych dochodów). Z kolei zakłady budżetowe czy spółki komunalne, które rozliczają CIT, nie mają obowiązku przygotowywania dokumentacji cen transferowych z uwagi na niespełnienie wielu warunków wprowadzających ten obowiązek. W konsekwencji, nie było dotychczas podatkowej potrzeby określenia, z kim takie podmioty są powiązane.

Definicja powiązania podmiotów, do której odwołuje się ustawa o VAT, została wprowadzona przepisami ustaw o podatkach dochodowych, tzn. art. 11a ust. 1 pkt 4–5 oraz ust. 2-3 ustawy o CIT. Oceniając, jakie podmioty są powiązane, należy przeanalizować kwestię wywierania tzw. znaczącego wpływu przez jednego podatnika na innego lub inne podmioty. Pod tym terminem rozumie się w szczególności posiadanie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25 proc. udziałów w kapitale zakładowym spółki lub co najmniej 25 proc. praw głosu w organach stanowiących, zarządzających lub kontrolnych (są tzw. powiązania właścicielskie bezpośrednie lub pośrednie).

PODSTAWOWE ZASADY

W pierwszej kolejności należy podkreślić, że powiązanie pomiędzy podmiotami jest wzajemne, czyli jeżeli jeden spełnia warunek powiązania z drugim, bo przykładowo posiada w nim 100 proc. udziałów, to również ten drugi podmiot jest powiązany z pierwszym. Oznaczenie „TP” wskazuje się dla dokumentów sprzedażowych (i nie wskazuje się go dla faktur zakupowych) dotyczących transakcji podlegających ewidencji VAT (opodatkowanych według stawek VAT i zwolnionych z VAT). Symbol ten będzie więc musiał zaznaczyć wyłącznie sprzedawca przy odpłatnej dostawie towarów i odpłatnym świadczeniu usług na rzecz podmiotów z nim powiązanych. Podane poniżej przykłady transakcji obrazują w jakich okolicznościach trzeba wpisać symbol „TP” na dokumentach sprzedażowych dokumentujących transakcje pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego a/i spółkami prawa handlowego oraz związkami gmin/powiatów.

PRZYKŁAD 1.

Gmina A posiada 100 proc. udziałów w spółce komunalnej B. Pomiędzy gminą A i jej spółką B wystąpią bezpośrednie powiązania właścicielskie (jest to bezpośrednie powiązanie kapitałowe).

PRZYKŁAD 2.

Gmina A utworzyła więcej niż jedną spółkę komunalną na swoim terenie. Powiązania „TP” w rozumieniu tego oznaczenia w „dużym” pliku JPK występują pomiędzy gminą a każdą z tych spółek komunalnych z osobna oraz pomiędzy tymi spółkami komunalnymi wzajemnie (pośrednie powiązania kapitałowe).

Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku związków międzygminnych, powiatowych i powiatowo-gminnych. Jednostki samorządu terytorialnego będące członkami takich związków, posiadające co najmniej 25 proc. praw głosów w zgromadzeniu związku, stanowią podmiot powiązany z takim związkiem. Jednocześnie powiązany w rozumieniu „TP” jest związek z każdą z gmin/powiatów, która ma w nim co najmniej 25 proc. praw głosu.

PRZYKŁAD 3.

Powiat wnosi aport rzeczowy do swojej spółki będącej szpitalem, w której posiada 100 proc. udziałów. W części ewidencyjnej nowego JPK przy fakturze dokumentującej ten aport powiat oznaczy symbol „TP”, a tym samym potwierdzi, że dostawa jest zrealizowana na rzecz podmiotu powiązanego z powiatem.

PRZYKŁAD 4.

Spółka komunalna świadczy usługi wodno-kanalizacyjne na rzecz gminy i na rzecz innych spółek komunalnych tej gminy, w których gmina ta posiada co najmniej 25 proc. udziałów. Przy dowodach sprzedaży swoich usług spółka wodno- -kanalizacyjna zaznaczy symbol „TP” dla dokumentów wystawionych na gminę i na pozostałe spółki komunalne tej gminy.

Gdyby z kolei którakolwiek ze spółek komunalnych gminy (dalej jako: A) posiadała udziały w kolejnej spółce prawa handlowego (dalej jako: B) w ilości co najmniej 25 proc., wówczas spółka B wchodzi do grupy podmiotów powiązanych z gminą będącą właścicielem spółki A i ze wszystkimi spółkami komunalnymi, w których ta gmina ma co najmniej 25 proc. udziałów.

PRZYKŁAD 5.

Jeżeli na terenie sąsiedniej gminy działałby w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zakład zagospodarowania odpadów (spółka B), w którym spółka komunalna gminy (spółka A) posiadałaby co najmniej 25 proc. udziałów, wówczas taki zakład, wystawiając faktury za odbiór odpadów, powinien zaznaczyć procedurę „TP” przy dowodach sprzedaży na rzecz spółki komunalnej A mającej w nim udziały, gminy tworzącej spółkę komunalną A i na rzecz innych spółek komunalnych utworzonych przez tę gminę.

KOGO TO NIE DOTYCZY

Nie będą ze sobą natomiast powiązane w rozumieniu przepisów, do których odnosi się procedura „TP”, te podmioty, które są współudziałowcami w tej samej spółce, ale same nie mają bezpośrednio lub pośrednio jednego właściciela wywierającego na nie „znaczący wpływ”.

PRZYKŁAD 6.

Nie są ze sobą powiązane spółka komunalna A i inni właściciele zakładu gospodarowania odpadami (spółki B), którzy mają w nim udział, jeżeli nie mają nad sobą „wspólnego właściciela” (a tak będzie przykładowo, gdy pozostałymi właścicielami zakładu gospodarowania odpadów są spółki komunalne innych gmin lub inne gminy).

PRZYKŁAD 7.

Nie są ze sobą powiązane gminy/powiaty uczestniczące w jednym związku międzygminnym, powiatowym czy powiatowo-gminnym.

Nie są powiązane podmioty, jeżeli ilość udziałów lub praw głosu wynosi mniej niż 25 proc.

PRZYKŁAD 8.

Nie jest podmiotem powiązanym dla zakładu gospodarowania odpadów gmina, która posiada w nim 20 proc. udziałów.

POTOCZNE ROZUMIENIE

Przekładając opisane zasady oceny powiązań podmiotów na język potoczny, należy wskazać, że powiązane są ze sobą podmioty będące w relacji „matka-córka” i podmioty które mają „wspólną matkę” lub „wspólną babcię” (przy wystąpieniu powiązań pozwalających zdefiniować „znaczący wpływ” opisany powyżej). Nie są z kolei powiązane ze sobą podmioty będące „rodzicami” spółki, jeżeli nad tymi „rodzicami” nie ma wspólnej „matki” bądź „babci”.

podstawa prawna: § 10 ust. 4 pkt 3 rozporządzenia ministra finansów, inwestycji i rozwoju z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2019 r., poz. 1988 ze m.)

ZDANIEM AUTORKI

Joanna Kilijańska, doradca podatkowy i Partner SQUARE Kancelaria Prawna

LEPIEJ OZNACZYĆ NIŻ MIEĆ KŁOPOTY

W odpowiedzi na interpelację poselską z 27 października 2020 r. (DPAT1.054.1.2020) Ministerstwo Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej postawiło tezę: „w przypadku transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi jedynie poprzez udziały jednostki samorządu terytorialnego, nie powstaje konieczność stosowania oznaczenia „TP” w nowym JPK_VAT z deklaracją” (szerzej Rzeczpospolita pisała o tym w artykule „Gminy w pułapce JPK” 16 listopada 2020 r.). Przedmiotowy dokument nie stanowi źródła prawa, ale może być sygnałem, że przepisy w tym zakresie zostaną zmienione przy kolejnej nowelizacji. Obecnie bezpieczniejszym podejściem dla podatników powiązanych z jednostkami samorządu terytorialnego jest oznaczanie powiązań „TP” zgodnie z zasadami opisanymi w artykule.

Artykuł ukazał się w internetowym oraz papierowym wydaniu dziennika ,,Rzeczpospolita”