Czynny żal nie dla każdego – zmiany w kodeksie karnym skarbowym

Obecnie obowiązujący Kodeks karny skarbowy daje możliwość skorzystania z instytucji czynnego żalu również w trakcie prowadzonej przez organ kontroli z wyłączeniem sytuacji gdy czynności służbowe podejmie organ ścigania, o ile nie dostarczą one podstaw do wszczęcia postępowania karno – skarbowego. Dotychczas organ nie miał możliwości ścigania sprawców przestępstw i wykroczeń skarbowych ujawnionych przez uprawniony organ w trakcie prowadzonej kontroli.

Po zmianach nie będzie miało to znaczenia. Stawia to podatników w bardzo niezręcznej sytuacji. Może się bowiem okazać, że prowadzone dotychczas przez organ czynności sprawdzające niezwiązane z zobowiązaniami podatkowymi uniemożliwią podatnikowi złożenie czynnego żalu, nawet jeśli w ich wyniku nie będzie podstaw do wszczęcia postępowania karnego skarbowego. Czynny żal pozostanie nieskuteczny jeżeli organ wskaże, że prowadzi już czynności służbowe zmierzające do wykrycia nieprawidłowości podatkowych np. czynności analityczne.

Nowelizacja Kodeksu karnego skarbowego wyklucza także możliwość skorzystania z instytucji czynnego żalu po rozpoczęciu kontroli niezależnie od tego czy będzie ona dokonywana przez organ ścigania (np. Urząd Skarbowy, prokurator) czy inny organ (np. ZUS, PIP). Nie będzie miał także znaczenia wynik prowadzonej czynności.

Konsekwencją wprowadzenia zmian będzie istotne ograniczenie możliwości skorzystania z czynnego żalu, skoro stanie się on skuteczny tylko wówczas, gdy ujawnienie okoliczności popełnionego czynu zabronionego i osób współdziałających nastąpi przed rozpoczęciem przez uprawniony organ czynności służbowej. Projekt daje zdecydowanie priorytet funkcji represyjnej kosztem rezygnacji z zaniechania ukarania sprawcy w razie zapłaty uszczuplonej przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym należności publicznoprawnej oraz spełnienia pozostałych przesłanek czynnego żalu.