Holdingowa czy inwestycyjna
2022-02-25
Decyzja co do wyboru formy spółki będzie należała do konkretnego podatnika i jego oceny konkretnych korzyści i wad.
Zwolnienie podatkowe dla spółki holdingowej to jedno z wielu nowych rozwiązań wprowadzonych w 2022 roku przez pakiet legislacyjny zwany Polskim Ładem. Naczelną idea powołania instytucji spółki holdingowej w prawie podatkowym jest zapewnienie przedsiębiorcom – podatnikom CIT – kolejnej alternatywy w obszarze zwolnień z podatku od otrzymywanej dywidendy oraz z podatku przy zbywaniu akcji i udziałów. Niewątpliwie w tym obszarze zwolnień funkcjonują już od kilku lat konkurencyjne rozwiązana, chociażby takie jak zwolnienie dla alternatywnych spółek inwestycyjnych czy zwolnienie dywidendowe z art. 22 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych mające swoje źródło w regulacjach dyrektyw europejskich. Dlatego też warto porównać cechy poszczególnych rozwiązań w celu wyboru optymalnego modelu.
Zakres Zwolnienia
Po lekturze przepisów można stwierdzić, iż niektóre szczegóły warunków zwolnienia dla spółek holdingowych wymagać będą interpretacji przez praktykę orzeczniczą, gdyż już w tej chwili budzą wątpliwości. Zasadniczo jednak spółki holdingowe – po spełnieniu określonych warunków – mogą liczyć na zwolnienie z opodatkowania w odniesieniu do 95 proc. otrzymywanych od spółek zależnych dywidend oraz na całkowite zwolnienie z opodatkowania zbycia udziałów lub akcji w spółkach zależnych. O powstaniu konstrukcji spółki możemy mówić w sytuacji, gdy dana spółka pretendująca do miana spółki holdingowej posiada co najmniej 10 proc. udziałów lub akcji w innej spółce, zwanej spółką zależną, przez okres co najmniej roku.
Porównanie zwolnienia
Wskazane wyżej podstawowe założenia zwolnienia dla spółek holdingowych przy zbywaniu udziałów (akcji) są na pierwszy rzut oka bardzo podobne do zwolnienia podatkowego dla alternatywnych spółek inwestycyjnych. Jeszcze przed liberalizacja warunków zwolnienia dla ASI wprowadzoną Polskim Ładem, ASI musiały posiadać przez co najmniej dwa lata 10 proc. udziałów lub akcji w innych spółkach, aby skorzystać ze zwolnienia w przypadku zbycia akcji lub udziałów w tych innych spółkach. Od 1 stycznia 2022 r. wymóg posiadania przez ASI akcji lub udziałów przez dwa lata został złagodzony i obecnie dotyczy tylko 5 proc. kapitału zakładowego. Zarówno w przypadku spółek holdingowych, jak i ASI, zwolnienie nie obejmuje zbywania udziałów (akcji) w spółkach nieruchomościowych, tzn. posiadających pośrednio lub bezpośrednio ponad 50 proc. aktywów ulokowanych w nieruchomościach położonych w Polsce.
Z kolei zwolnienie dywidendowe dla spółek holdingowych koresponduje ze zwolnieniem opartym na unijnych dyrektywach i wynikających z art. 22 ust. 4 ustawy o podatku dochodowego od osób prawnych. Zwolnienie dyrektywne dla dochodów z dywidend wymaga posiadania co najmniej 10 proc. udziałów (akcji) w spółce zależnej nieprzerwanie przez okres dwóch lat.
Niezaprzeczalne zalety
Porównanie spółki holdingowej i ASI wykazuje kilka niezaprzeczalnych zalet tego ostatniego rozwiązania. Przede wszystkim konstrukcję ASI warto wziąć pod uwagę, gdy podatnik zakłada pozyskiwanie środków finansowych od wielu inwestorów na prowadzenie działalności inwestycyjnej na rynku kapitałowym, tzn. w postaci nabywania akcji i udziałów w innych spółkach. Możliwość zbierania środków na inwestycje w zgodzie z przepisami jest tutaj naczelną cechą ASI. Konstrukcja ta będzie zatem optymalna w przypadkach, gdy spółka chce się finansować ze źródeł zewnętrznych w postaci kapitału własnego (tzw. equity), a rdzeniem jej działalności jest prowadzenie inwestycji kapitałowych. Natomiast w przypadku spółki holdingowej wymagane jest prowadzenie tzw. rzeczywistej działalności gospodarczej, a więc co najmniej posiadanie określonego substratu osobowo-majątkowego oraz wymóg posiadania tzw. substancji gospodarczej. Należy się spodziewać, iż warunek prowadzenia rzeczywistej działalności gospodarczej będzie napotykał wątpliwości interpretacyjne w praktyce. Jednakże wydaje się, że rozwiązanie spółki holdingowej ma być rozwiązaniem dla podatników, dla których posiadanie udziałów w innych podmiotach jest działalnością w pewien sposób uboczną i którzy prowadzą własną regularną działalność gospodarczą. Jeśli chodzi o pozyskiwanie kapitału to przy spółce holdingowej nie ma ograniczeń, jeśli chodzi o finansowanie dłużne. Natomiast przepisy dotyczące spółki holdingowej wymuszają przy pozyskiwaniu akcjonariuszy lub udziałowców wykluczenie podmiotów z tzw. rajów podatkowych, czyli np. jurysdykcji niechętnych współpracy dla celów podatkowych. Aby możliwe było skorzystanie ze zwolnienia dla spółek holdingowych podmioty te nie mogą być akcjonariuszami zarówno w sposób pośredni, jak i bezpośredni, co stwarza istotne problemy w zakresie weryfikacji tego warunku. Wymóg związany z wykluczeniem akcjonariuszy z rajów podatkowych stawia pod znakiem zapytania możliwość zastosowania konstrukcji spółki holdingowej do spółek notowanych na giełdzie o znacznym rozproszeniu akcjonariatu. Nie wydaje się praktycznie możliwa weryfikacja tego warunku przez podatnika w momencie osiągnięcia dochodu do potencjalnego zwolnienia. Ponadto w odróżnieniu do ASI spółki holdingowe nie mogą tworzyć struktur wielopoziomowych, tzn. spółki zależne muszą być spółkami typowo operacyjnymi – nie mogą bowiem posiadać więcej niż 5 proc. udziałów w innych podmiotach.
Jeśli chodzi o kolejne przewagi ASI należy wskazać, iż symultanicznie do zwolnienia przy zbywaniu udziałów (akcji) spółek zależnych, ASI może korzystać ze zwolnienia dywidendowego wynikającego z unijnych dyrektyw. Spółka holdingowa nie ma takiej możliwości, gdyż zaprojektowano dla niej specjalne zwolnienie dywidendowe w odniesieniu do 95 proc. przychodu, o którym mowa powyżej. Spółki holdingowe nie mogą też jednocześnie korzystać z innych zwolnień, jak chociażby tych przewidzianych dla specjalnych stref ekonomicznych czy brać udziału w podatkowych grupach kapitałowych.
Sprzedaż Akcji i udziałów
Zwolnienie spółek holdingowych z podatku przy sprzedaży udziałów i akcji (tzw. participation exemption) obowiązuje też tylko przy transakcjach z podmiotami niepowiązanymi. W przypadku ASI nie ma takiego zastrzeżenia, przy czym oczywiste jest, że warunki tej transakcji również muszą być rynkowe. Wreszcie trzeba zwrócić uwagę że spółka holdingowa może występować tylko w formie spółki akcyjnej oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, ASI zaś może działać również jako spółka komandytowa oraz spółka komandytowo-akcyjna.
Jeśli chodzi o zalety spółki holdingowej w zderzeniu z ASI, to niewątpliwe należy tutaj wskazać brak obowiązku rejestracji w rejestrze zarządzających ASI oraz brak nadzoru Komisji Nadzoru Finansowego. Mając jednak na uwadze stosunkowo łagodne wymogi nadzorcze, jeśli chodzi o ASI zarządzające tzw. portfelami niskiej wartości, różnica ta nie może stanowić istotnej przewagi spółki holdingowej. Natomiast w pewnych wypadkach ważny może być skrócony do roku okres posiadania akcji (udziałów) w spółce zależnej, wystarczający do skorzystania ze zwolnienia, w odróżnieniu do dwóch lat w przypadku ASI.
Ważne są Okoliczności
Z pozoru regulacje ASI i spółek holdingowych są dosyć podobne – jednak przy uwzględnieniu okoliczności odnoszących się do konkretnego podatnika oraz jego szczególnych wymagań może się okazać, że alternatywa de facto nie istnieje. Zwolnienie dla ASI nie jest obwarowane tyloma wyjątkami i obostrzeniami, jednak przeznaczone jest dla podmiotów inwestycyjnych podlegających nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego. Z kolei przy spółkach holdingowych należy bacznie śledzić warunki i wyłączenia, aby móc skorzystać ze przewidziany zwolnień.
Decyzja co do wyboru formy będzie zatem należała do konkretnego podatnika, jego oceny korzyści i wad poszczególnych rozwiązań. Należy mieć tylko nadzieję, że pewne niejasności dotyczące spółki holdingowej zostaną w praktyce orzeczniczej przesądzone zgodnie z zasadą in dubio pro tributario.
