• KORONAWIRUS

Praca cudzoziemca zatrudnionego na podstawie oświadczenia w czasie epidemii COVID-19

• #Oświadczenie
• #Zatrudnienie
• #Cudzoziemiec
• #Zezwolenie na prace

2021-03-05

Podstawową zasadą w polskim systemie prawnym jest obowiązek posiadania zezwolenia na wykonywanie pracy przez cudzoziemca w Polsce. Jego uzyskanie jest procesem długotrwałym (może zająć nawet sześć do dziewięciu miesięcy) i dość uciążliwym (wymagany jest np. tzw. test rynku pracy).

WYJĄTKI OD ZASADY

Zezwolenie na pracę nie zawsze jest jednak wymagane. Z tego obowiązku zwolnieni są:

– cudzoziemcy posiadający zezwolenie na pobyt stały w Rzeczypospolitej Polskiej,

– obywatele Unii Europejskiej oraz

– wykonujący pracę na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi (określanego jako procedura uproszczona albo „procedura oświadczeniowa”).

Ta ostatnia grupa cudzoziemców jest najliczniejsza.

Uproszczona procedura zatrudniania nie dotyczy wszystkich cudzoziemców. Mogą z niej korzystać obywatele: 1) Armenii; 2) Białorusi; 3) Gruzji; 4) Mołdawii; 5) Rosji; 6) Ukrainy. Wykonywanie pracy przez cudzoziemca na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi stanowi obecnie podstawowy sposób ich zatrudniania, w szczególności w początkowej fazie współpracy.

PRZEDŁUŻENIE LEGALNOŚCI

Pandemia COVID-19 wpłynęła na przepisy dotyczące zatrudniania cudzoziemców na podstawie oświadczenia. Najważniejszym mechanizmem uwzględnionym w tarczach jest przedłużenie legalności pobytu cudzoziemca na terytorium RP.

WAŻNE!

Złożenie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi nie jest wystarczające dla podjęcia zatrudnienia na terytorium RP. Konieczny jest również legalny pobyt cudzoziemca (legalne przebywanie na terytorium RP).

Za legalny pobyt umożliwiający wykonywanie pracy uznaje np. się pobyt na podstawie wizy, zezwolenia na pobyt czasowy, zezwolenia na pobyt stały czy wreszcie w ramach ruchu bezwizowego. Na podstawie art. 15z1 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej u.s.r.c. ) w przypadku cudzoziemca, który w dniu, od którego po raz pierwszy ogłoszono stan zagrożenia epidemicznego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 przebywał na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:

– na podstawie wizy Schengen,

– na podstawie wizy wydanej przez inne państwo obszaru Schengen,

– na podstawie dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo obszaru Schengen,

– w ramach ruchu bezwizowego,

– na podstawie wizy długoterminowej wydanej przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej niebędące państwem obszaru Schengen.

– na podstawie dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej niebędące państwem obszaru Schengen

– jego pobyt na tym terytorium uważa się za legalny od dnia następującego po ostatnim dniu legalnego pobytu wynikającego z tych wiz, dokumentów lub ruchu bezwizowego, do upływu 30. dnia następującego po dniu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, w zależności od tego, który obowiązywał jako ostatni. W praktyce oznacza to, że dokumenty pobytowe cudzoziemców których ważność kończy się w okresie epidemii lub zagrożenia epidemicznego ulegają automatycznemu wydłużeniu do 30 dni po dniu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii.

PRZEDŁUŻENIE WAŻNOŚCI OŚWIADCZENIA

Drugim, również istotnym, instrumentem prawnym uwzględnionym w tarczach jest przedłużenie okresu ważności oświadczenia. Jak się bowiem niejednokrotnie mówi, uproszczona procedura ma w zasadzie tylko jeden mankament – ograniczony okres pracy cudzoziemca zatrudnionego w Polsce na podstawie oświadczenia. Okres ten został dość enigmatycznie określony w przepisach i dlatego przedsiębiorcy zatrudniający cudzoziemców nierzadko mają problem z określeniem właściwego okresu pracy cudzoziemca. W normalnych okolicznościach wynosi on nie dłużej niż 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy niezależnie od liczby podmiotów powierzających temu cudzoziemcowi wykonywanie pracy. Przyjmuje się przy tym, że okresy pracy cudzoziemca na podstawie oświadczenia na rzecz różnych pracodawców sumują się i łącznie nie mogą przekroczyć powyższego okresu.

W związku z pandemią, okres ten został wydłużony. Konkretniej, na podstawie art. 15z5 u.s.r.c., jeżeli w oświadczeniu o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi wskazano okres pracy, którego koniec przypada w czasie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, cudzoziemiec może wykonywać pracę określoną oświadczeniem na rzecz podmiotu, który złożył oświadczenie, w okresie lub okresach nieobjętych oświadczeniem do upływu 30 dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni, bez zezwolenia na pracę. Co ważne, tak przyznanego dodatkowego okresu wykonywania pracy nie wlicza się do tradycyjnego limitu pracy na oświadczenie (6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy).

PRZYKŁAD

Jeżeli np. cudzoziemiec wykonuje pracę w 2021 r. w oparciu o automatyczne przedłużenie na podstawie tarczy, to czas tego przedłużenia nie będzie uwzględniany przy kolejnym zatrudnieniu na podstawie oświadczenia. W praktyce oznacza to, że po zakończeniu pandemii możliwe będzie także ponowne zatrudnienie tego samego cudzoziemca na podstawie oświadczenia.

Mając jednak na uwadze, że do tego czasu najprawdopodobniej utracą ważność dokumenty pobytowe cudzoziemca, w praktyce rozwiązaniem rekomendowanym będzie wystąpienie przez cudzoziemca o zezwolenia na pobyt czasowy i pracę (tzw. jednolite zezwolenie). Wniosek taki cudzoziemiec składa wniosek osobiście, nie później niż w ostatnim dniu legalnego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do wojewody właściwego ze względu na miejsce swojego pobytu. Przekroczenie tego terminu skutkuje decyzją o  odmowie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy i pracę.

ZMIANA WARUNKÓW PRACY

Trzeci przepis dotyczy wykonywanie przez cudzoziemca pracy na warunkach innych niż w oświadczeniu. W pewnym uproszczeniu można przyjąć, że jeżeli na skutek skorzystania przez podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi z uprawnień określonych w tarczy zmieniły się warunki wykonywania pracy przez cudzoziemca określone w oświadczeniu, to może on wykonywać pracę na tych zmienionych warunkach bez konieczności wpisania nowego oświadczenia o  powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi do ewidencji oświadczeń.

W praktyce oznacza to, że jest na podstawie przepisów tarczy jest możliwe np. obniżenie wymiaru czasu pracy (zmniejszenie etatu) cudzoziemcowi i nie będzie to sprzeczne z treścią oświadczenia o powierzeniu pracy.

Co zatem powyższe oznacza dla polskich przedsiębiorców? Dobra wiadomość jest taka, że przepisy tarczy przewidują pewne ułatwienia w zakresie zatrudniania cudzoziemców. Zasadniczo pozwalają na pobyt i pracę cudzoziemców aż do 30 dni po dniu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii. Zła zaś wiadomość jest taka, że nadal powierzenie cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy jest wykroczeniem i podlega karze grzywny od 1 tys. zł do 30 tys. zł. Jednoczesne powierzanie wykonywania pracy wielu cudzoziemcom bez ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest przestępstwem i podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. W rezultacie przedsiębiorcy są zmuszeni do permanentnego trzymania ręki na pulsie z powodu bezustannych i mało czytelnych zmian w przepisach o zatrudnieniu cudzoziemców.

Podstawa prawna: Ustawa z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. (DzU poz. 1842 ze zm.)

Artykuł został opublikowany w internetowym i papierowym wydaniu dziennika ,,Rzeczpospolita”