Rozliczenie bonów po nowemu

2018-07-13

Ministerstwo Finansów pracuje nad projektem nowelizacji ustawy o VAT, który przyniesie rewolucję w zasadach opodatkowania podatkiem VAT obrotu bonami towarowymi i usługowymi. Zmiany mają wejść w życie od 1 stycznia 2019 r. i ich celem jest dostosowanie polskiego prawa do dyrektywy Rady (UE) 2016/1065 z dnia 27 czerwca 2016 r. Wspomniana dyrektywa stanowiła odpowiedź na niejednolite podejście władz podatkowych poszczególnych państw członkowskich do kwalifikacji podatkowej transakcji obejmujących bony (do tej pory nie było regulacji na szczeblu unijnym) prowadzące czasem do podwójnego opodatkowania lub niezamierzonego braku opodatkowania. Jak podkreślono w tekście dyrektywy, przepisy dotyczące opodatkowania bonów podatkiem VAT będą mieć zastosowanie wyłącznie do bonów wyemitowanych po 31 grudnia 2018 i nie powinny wpływać na ważność interpretacji przyjętych uprzednio przez państwa członkowskie.

Jak było do tej pory…

Zgodnie z wypracowanym przed laty stanowiskiem fiskusa (przepisy ustawy o VAT nie regulują zagadnienia bonów), obecnie wydanie bonu pozwalającego na jego zamianę na towar lub usługę nie stanowi podstawy do naliczenia VAT. Dopiero faktyczna czynność opodatkowana, z jaką wiąże się bon, tj. wydanie towaru lub świadczenie usługi jest podstawą do rozliczenia podatku ( np. interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 5 stycznia 2017 r., nr 2461-IBPP1.4512.748.2016. 2.MG). Zdaniem Ministerstwa Finansów bon to tak naprawdę jedynie znak legitymacyjny lub dowód uprawniający jego nabywcę do odbioru określonego świadczenia, np. nabycia wybranego towaru lub skorzystania z konkretnej usługi. Tego rodzaju bon nie zaspokaja żadnych potrzeb i nie może zostać uznany za towar w rozumieniu ustawy o VAT. W związku z powyższym dopiero realizacja bonu w np. firmie partnerskiej honorującej bon wiąże się z opodatkowaniem VAT.

… i jak będzie od 1 stycznia 2019 r.

Nowe przepisy będą różnicowały rozliczenie podatku VAT w zależności od tego, czy wydany bon zostanie uznany za bon jednego, czy też różnego przeznaczenia. Bonami będą instrumenty, z którymi wiąże się obowiązek ich przyjęcia jako wynagrodzenia za dostawę towarów lub świadczenie usług. Za bon jednego przeznaczenia będzie uznany bon, w przypadku którego miejsce dostawy towarów lub świadczenie usług, których bon dotyczy oraz kwota podatku VAT są znane w chwili jego emisji (wydania nabywcy). Przeciwnie, za bon różnego przeznaczenia będzie uznawany bon, który nie spełnia ww. warunków (np. uprawnia do odebrania różnych produktów lub usług od wielu sprzedawców).
Od 2019 r. już samo wydanie bonu jednorazowego będzie zmuszało do naliczenia podatku VAT, niezależnie od tego, czy bon zostanie faktyczny zrealizowany – a więc zupełnie inaczej niż według aktualnej interpretacji przepisów ustawy o VAT. Zarówno pierwsze wydanie (emisja) bonu przez sprzedawcę, jak i każdy jego kolejny transfer na innego odbiorcę zostanie uznany za dostawę towarów lub świadczenie usług. Odwrotnie w przypadku przekazywania bonu różnego przeznaczenia – dopiero faktyczne przekazanie towarów lub świadczenie usług dokonane w zamian za bon różnego przeznaczenia przyjęty jako wynagrodzenie (lub część wynagrodzenia) będzie podlegać opodatkowaniu. Natomiast wcześniejszy transfer takiego bonu nie będzie stanowił podstawy do naliczenia VAT.
Co istotne, zgodnie z projektem jeżeli bon różnego przeznaczenia nie zostanie w całości lub w części zrealizowany w jego terminie ważności (i wynagrodzenie z tego tytułu zostanie zatrzymane), uznaje się, że podatnik który zatrzymał to wynagrodzenie wyświadczył usługę gotowości do realizacji dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz ostatniego posiadacza bonu. Z tą należy rozliczyć podatek VAT.

Przykład

Podatnik prowadzący salon fryzjerski wydaje stałym klientem bony uprawniające do ich wymiany na konkretne usługi w tym salonie o określonej na bonie wartości. Ponieważ tego rodzaju bony spełniają warunki uznania ich za bony jednego przeznaczenia, od 1 stycznia 2019 r. podatnik będzie zobowiązany do rozliczenia podatku VAT od wydanych bonów, nawet jeżeli nie jest pewne czy bony zostaną faktycznie zrealizowane.

Obecnie projekt nowelizacji ustawy o VAT znajduje się w fazie konsultacji, ale nie ma wątpliwości, że do końca 2018 r. odpowiednie zmiany w rozliczaniu bonów muszą zostać przyjęte w związku z terminem implementacji unijnej dyrektywy. Nowe przepisy spowodują konieczność klasyfikacji wydawanych przez przedsiębiorców bonów jako bony jednego lub różnego przeznaczenia.

Artykuł ukazał się w dzienniku „Rzeczpospolita” w dniu 13-07-2018r.