Wadliwe umocowanie pełnomocnika, a odrzucenie skargi administracyjnej

W stanie faktycznym sprawy strona niezadowolona z decyzji administracyjnej złożyła za pośrednictwem pełnomocnika skargę na decyzję organu.

Sąd wezwał pełnomocnika Strony do uzupełnienia braków formalnych skargi poprzez wykazanie, że osoba podpisująca pełnomocnictwo jest umocowana do działania w imieniu spółki (dokument pełnomocnictwa podpisany został niezgodnie z reprezentacją spółki ujawnioną w KRS). Pełnomocnik przedłożył odpis KRS, z którego wynikało, że reprezentacja spółki jest inna niż wykazana w złożonym w sprawie pełnomocnictwie. Na skutek tak uzupełnionego braku formalnego skargi sąd administracyjny wydał postanowienie o odrzuceniu skargi.

Skarżąca wniosła zażalenie (podpisane przez zarząd spółki – zgodnie z ujawnioną w KRS reprezentacją) na powyższe postanowienie zarzucając naruszenie przepisów: art. 46 § 1 pkt 4 PPSA, 49 § 1 PPSA, art. 57 § 1 PPSA oraz art. 58 § 1 pkt 3 PPSA. Podnosząc wyżej wskazane zarzuty Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia.

NSA postanowieniem z dnia 19 stycznia 2022 r. (II GZ 493/21) uchylił zaskarżone postanowienie. Sąd wskazał, iż w orzecznictwie NSA utrwalił się pogląd, że prawo do zastępstwa procesowego jest ściśle związane z prawem do sądu, a wykładnia przepisów dotyczących działania pełnomocnika nie powinna ograniczać stronie realizacji tego prawa. Problem skutków dla mocodawcy czynności dokonywanych przez wadliwie albo nieprawidłowo ustanowionego pełnomocnika był przez sądy administracyjne rozstrzygany, a w postanowieniu z 12 grudnia 2005 r., sygn. akt. I GSK 2703/05 (ONSAiWSA 2006/3/77) NSA sformułował tezę, że podpisanie skargi przez osobę, która nie może być pełnomocnikiem, jest brakiem formalnym, który może podlegać usunięciu przez wezwanie strony do podpisania skargi na podstawie art. 49 § 1 w zw. z art. 57 § 1 i w zw. z art. 46 § 1 pkt 4 PPSA (vide: wyrok NSA z 17 listopada 2017 r., sygn. akt I OSK 203/16; postanowienia NSA: z 3 października 2018 r., sygn. akt II GZ 326/18 i przywołane tam orzecznictwo).

Braki w zakresie pisemnego dokumentu potwierdzającego istnienie pełnomocnictwa uprawniającego do reprezentowania strony w postępowaniu sądowoadministracyjnym podlegają uzupełnieniu na wezwanie, w trybie art. 49 PPSA, który przewiduje, że jeżeli pismo strony nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych, przewodniczący wzywa stronę o jego uzupełnienie lub poprawienie w terminie siedmiu dni, pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania, chyba że ustawa stanowi inaczej (§ 1). Sąd rozpoznając zażalenie uznał, że odrzucenie skargi – na podstawie art. 58 § 1 pkt 3 PPSA z uwagi na nieuzupełnienie jej braków formalnych w postaci wykazania umocowania do reprezentacji skarżącej – było w okolicznościach rozpoznawanej sprawy przedwczesne.

Co istotne, w orzecznictwie administracyjnym podkreśla się bowiem, że wykładnia art. 49 § 1 PPSA dokonana przez pryzmat konstytucyjnej zasady prawa strony do sądu prowadzi do wniosku, że odrzucenie skargi bez bezpośredniego wezwania strony do jej podpisania wypełnia przesłankę nieważności postępowania sądowego z art. 183 § 2 pkt 5 PPSA (vide: postanowienia NSA: z 23 stycznia 2019 r., sygn. akt II OZ 1425/18; z 6 października 2015 r., sygn. akt II OSK 2353/15; z 18 marca 2014 r., sygn. akt I OSK 465/14; z 13 stycznia 2012 r., sygn. akt II OSK 2634/11). WSA ma obowiązek wezwać stronę do podpisania skargi w sytuacji, gdy pełnomocnik, który podpisał skargę, nie wykazał się stosownym umocowaniem (vide: postanowienia NSA z 8 czerwca 2018 r., sygn. akt I OZ 530/18; z 19 grudnia 2017 r., sygn. akt II FZ 748/17).

Sąd rozpoznając zażalenie strony podzielił powyższe argumenty oraz uznał, iż skoro pełnomocnik Skarżącej, który podpisał skargę, nie został właściwie umocowany przy wnoszeniu skargi, to skierowanie do niego wezwania do usunięcia braków skargi, którego następnie nie wykonał prawidłowo, nie mogło – bez wezwania samej strony – skutkować odrzuceniem skargi (vide: postanowienie NSA z dnia 13 kwietnia 2021 r., sygn. akt II GZ 110/21). Dopiero brak podpisania skargi przez Skarżącą po uprzednim wezwaniu jej do tego przez Sąd I Instancji mógłby legitymować Sąd I Instancji do zastosowania sankcji, o której mowa w art. 58 § 1 pkt 3 PPSA.

Co ciekawe, mimo bogatego orzecznictwa w opisywanym przedmiocie, w tożsamej sprawie (inny nr decyzji organu), dotyczącej tych samych stron oraz równie wadliwego umocowania pełnomocnika – NSA (w post. z dnia 13 grudnia 2021 r., II GZ 441/21) stwierdził, że w sytuacji nieuzupełnienia braku formalnego przez jej pełnomocnika [wszak nieprawidłowo umocowanego – dop. SS] strona nie powinna zostać wezwana do jego uzupełnienia, ponieważ przyjęcie takiego stanowiska dawałoby stronie dodatkową szansę na uzupełnienie braków formalnych skargi. Według tego Sądu byłoby to wyrazem nierówności stron w postepowaniu administracyjnym. Niestety interpretacja tego sądu mimo przeciwstawnej linii orzeczniczej zamknęła Skarżącej prawo do sądu, co stanowi naruszenie zasad wyrażonych w art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji RP gwarantujących każdemu prawo do rozpoznania jego sprawy przez niezawisły sąd.

Artykuł został opublikowany w serwisie rp.pl