Co grozi przedsiębiorcy, gdy spowoduje zator płatniczy?
2024-04-11
Niezależnie od nałożonych kar pieniężnych podmiot dopuszczający do powstania zatorów płatniczych musi się liczyć również z negatywnymi konsekwencjami mogącymi istotnie rzutować na jego wizerunek.
Płynność finansowa jest kluczowym elementem stabilności i rozwoju przedsiębiorstw. Jej utrata nierzadko oddziałuje na innych uczestników rynku, którzy nie otrzymując na czas należnego wynagrodzenia, nie mogą regulować wymagalnych zobowiązań wobec swoich kontrahentów. Przepisy wprowadzone w 2020 i 2022 roku do ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych mają przeciwdziałać występowaniu zatorów płatniczych. Organem, który wyposażony został w specjalne kompetencje do prowadzenia postępowań oraz nakładania administracyjnych kar pieniężnych w przypadku podejrzenia ich wystąpienia, został Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK).
Przepisy ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych wprowadziły generalny zakaz nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych przez wymienione w niej podmioty, w tym przez przedsiębiorców. Z katalogu adresatów wyłączone zostały podmioty publiczne.
Zgodnie z art. 13b ust. 2 powyższej ustawy, nadmierne opóźnianie się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych ma miejsce w przypadku, gdy w okresie trzech kolejnych miesięcy suma wartości wymagalnych świadczeń pieniężnych niespełnionych przez dany podmiot oraz spełnionych po terminie wynosi co najmniej 2 mln zł. Przy ustalaniu powyższej wartości pomija się niektóre świadczenia pieniężne, między innymi te, których termin spełnienia upłynął wcześniej niż dwa lata przed dniem wszczęcia postępowania przez Prezesa UOKiK, oraz transakcje handlowe, których wyłącznymi stronami są podmioty należące do tej samej grupy kapitałowej.
Postępowanie prowadzone przez Prezesa UOKiK wszczynane jest z urzędu w przypadku powzięcia przez niego informacji wskazujących na wystąpienie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych. Źródłem tych informacji mogą być również zgłoszenia pochodzące od podmiotów trzecich. Wszczęcie postępowania poprzedza przeprowadzana przez Prezesa UOKiK analiza prawdopodobieństwa wystąpienia opóźnień, obejmująca w szczególności ustalenie szacowanej wartości niespełnionych oraz spełnionych po terminie przez dany podmiot świadczeń pieniężnych oraz liczbę poszkodowanych wierzycieli (choć liczba ta nie ma znaczenia dla oceny, czy w sprawie występuje zjawisko nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych).
W przypadku, gdy przeprowadzona przez Prezesa UOKiK analiza wykaże prawdopodobieństwo wystąpienia nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych, wydaje on postanowienie o wszczęciu postępowania administracyjnego (w postanowieniu wskazuje się w szczególności okres objęty postępowaniem) i zawiadamia o tym strony postępowania. Po wszczęciu postępowania przeprowadzane jest postępowanie dowodowe. Ustawa nie zawiera zamkniętego katalogu metod pozyskiwania dowodów. Dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych. W toku postępowania prezes UOKiK uprawniony jest także do przeprowadzenia kontroli oraz żądania określonych informacji i dokumentów, także od podmiotów niebędących stronami transakcji handlowej objętej postępowaniem. Strona ma prawo wglądu w akta postępowania, może składać wnioski dowodowe i wypowiadać się co do zebranych dowodów. Postępowanie, które nie powinno trwać dużej niż pięć miesięcy, licząc od dnia jego wszczęcia, kończy się wydaniem decyzji:
stwierdzającej nadmierne opóźnianie się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych i nakładającej karę pieniężną albo
stwierdzającej nadmierne opóźnianie się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych i odstąpieniem od wymierzenia kary w przypadku, gdy do nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych doszło na skutek działania siły wyższej, albo
∑ umarzającej postępowanie w przypadku niestwierdzenia nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych.
Nałożona przez Prezesa UOKiK kara pieniężna stanowi sumę jednostkowych kar za każdy przypadek niespełnienia lub spełnienia po terminie świadczenia pieniężnego. Do wyliczenia jej maksymalnej wysokości ustawodawca przewidział specjalny algorytm. Na ostateczną wysokość nałożonej kary wpływa również postawa samej strony postępowania. Zgodnie z ustawą, Prezes UOKiK, wymierzając karę pieniężną, bierze bowiem pod uwagę takie okoliczności, jak waga i okoliczności naruszenia, działania podjęte przez stronę z własnej inicjatywy, współpraca z Prezesem UOKiK, w szczególności przyczynienie się do szybkiego i sprawnego przeprowadzenia postępowania, czy zapłata przez stronę w terminie do 60 dni od dnia doręczenia jej postanowienia o wszczęciu postępowania wszystkich niespełnionych świadczeń pieniężnych wraz z odsetkami. Prezes UOKiK dodatkowo obniży wysokość nałożonej kary o 20 proc. – w przypadku gdy strona w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji uiści ją w całości oraz zrzeknie się prawa do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Od decyzji Prezesa UOKiK stronie przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy w terminie 14 dni od dnia doręczenia jej decyzji. Strona, bez składania wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, może również w terminie 30 dni wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego za pośrednictwem Prezesa UOKiK.
Niezależnie od nałożonych kar pieniężnych, podmiot dopuszczający do powstania zatorów płatniczych musi się liczyć również z negatywnymi konsekwencjami mogącymi istotnie rzutować na jego wizerunek. Przepisy ustawy przewidują bowiem obowiązek publikacji na stronie internetowej UOKiK treści postanowień o wszczęciu postępowania oraz wydanych w jego toku decyzji. Wprowadzony obowiązek ma również pełnić funkcję ostrzegawczą dla kontrahentów zainteresowanych potencjalną współpracą. Jak wskazywał ustawodawca, często podmioty dopuszczające do powstania zatorów płatniczych nie są zgłaszane do Krajowego Rejestru Długów. Publikacja danych takich przedsiębiorców ma na celu likwidację luki informacyjnej w tym zakresie.
