Po co nam zrównoważone inwestowanie?
2022-05-11
Jednym z wyznaczników zrównoważonego rozwoju jest prowadzenie zrównoważonej działalności gospodarczej.
W tym celu niezbędne jest jednak, aby poza parametrami o charakterze wyłącznie biznesowym, brać pod uwagę również wpływ jaki dana aktywność gospodarcza wywiera na środowisko naturalne („environment”), a ponadto uwzględniać te aspekty oddziaływania, które dotyczą kwestii o charakterze społecznym lub pracowniczym („social”), lub odnoszą się do przestrzegania dobrych standardów w zakresie ładu korporacyjnego („governance”). Tego rodzaju czynniki określane są łącznie skrótem „ESG”.
Takie podejście wpisuje się w globalne ramy zrównoważonego rozwoju, przyjęte w 2015 r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ (Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030). Jednak skala wyzwań związanych z przeciwdziałaniem i adaptacją do zmian klimatycznych oraz transformacją w kierunku zrównoważonego rozwoju powoduje, że nie jest wystarczające odwołanie się jedynie do źródeł finansowania uruchamianych za pośrednictwem polityk inicjowanych ze strony władz publicznych. Według danych OECD przedstawionych w raporcie „Global Outlook on Financing for Sustainable Development 2021”, w 2020 r. luka w finansowaniu celów zrównoważonego rozwoju wyniosła 2,1 bln EUR, a w krajach rozwijających się, wobec skutków pandemii COVID-19, sięgnęła nawet poziomu 3,6 bln EUR. Wobec tego konieczne staje się sięgnięcie do zasobów kapitałowych inwestorów prywatnych, kierowanych na wspomniane cele przy udziale sektora usług finansowych. Jest to jeden z filarów finansowania zrównoważonego wzrostu gospodarczego oraz jednocześnie instrument służący upowszechnieniu zrównoważonego podejścia do inwestowania.
Przykład inicjatyw regulacyjnych UE, które służą wspomnianemu ukierunkowaniu przepływów kapitałowych, stanowią m.in. rozporządzenie SFDR (Sustainable Finance Disclosure Regulation) w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych czy projektowana dyrektywa CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive). Wspomniane akty prawne adresują zarówno do instytucji finansowych (takich jak np. towarzystwa funduszy inwestycyjnych, TFI), jak i przedsiębiorstw objętych obowiązkiem raportowania informacji niefinansowych (w założeniu spółek notowanych oraz przedsiębiorstw spełniających kryteria dotyczące stanu zatrudnienia, sumy bilansowej lub przychodów, a docelowo również części spośród MŚP) obowiązki ujawniania informacji niezbędnych dla dokonywania świadomych wyborów przez inwestorów i konsumentów. W przypadku rozporządzenia SFDR chodzi przede wszystkim o umożliwienie klientom podejmowania decyzji dotyczących udostępnianych im produktów oraz instrumentów finansowych, które uwzględniałyby również preferencje inwestora związane z ESG. Unijna dyrektywa CSRD zmierza natomiast m.in. do zapewnienia dostępu do ujednoliconego w zakresie treści i technicznych aspektów prezentacji źródła danych, pozwalających na zrozumienie wpływu danego przedsiębiorstwa na kwestie związane ze zrównoważonym rozwojem oraz tego, w jaki sposób aspekty z zakresu ESG wpływają na rozwój, wyniki i sytuację takiego podmiotu.
Sektor funduszy inwestycyjnych, z uwagi na wartość zarządzanych aktywów oraz korespondującą z tym możliwość oddziaływania na emitentów (poprzez aktywne korzystanie z prawa głosu z posiadanych instrumentów udziałowych czy selekcję lokat w ramach portfela z wykorzystaniem kryteriów ESG), ma do odegrania, także w Polsce, kluczową rolę w procesie zielonej transformacji oraz wspieraniu zrównoważonych wyborów inwestycyjnych klientów. Warto zatem odnotować, że TFI zarządzające polskimi funduszami inwestycyjnymi realizują obowiązki dotyczące ujawnień związanych ze zrównoważonym rozwojem już od 10 marca 2021 r. Dzięki temu inwestorzy, przed podjęciem decyzji o nabyciu określonego produktu lub przed dokonaniem inwestycji, mogą zapoznać się z informacjami dotyczącymi m.in. podejścia danej instytucji w zakresie integrowania kwestii ESG w ramach działalności lokacyjnej, w tym również zidentyfikować „zielone” produkty finansowe, czyli te których założeniem jest promowanie określonych aspektów społecznych czy środowiskowych, bądź realizowanie celów związanych ze zrównoważonym rozwojem. Dodatkowo, w przypadku wspomnianych dwóch ostatnich kategorii produktów, określanych jako „light-” oraz „dark green”, za sprawą informacji publikowanych w formie sprawozdań okresowych, inwestorzy zyskują również wgląd w dane pozwalające na ocenę ex post nie tylko wyników inwestycyjnych, ale także efektywności zarządzających odnośnie tego w jakim zakresie zrealizowane zostały założenia strategii funduszu zakładającej zrównoważone podejście do inwestowania.
Zainteresowanie ESG rośnie
Przyjęcie przez Komisję Europejską z początkiem kwietnia br. regulacyjnych standardów technicznych dotyczących rozporządzenia SFDR (RTS), które mają być stosowane przez uczestników rynku finansowego począwszy od 2023 r., w zakresie odnoszącym się do treści i sposobu ujawniania określonych informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem, powinno przyczynić się do większego poziomu ujednolicenia i porównywalności publikowanych danych. Z drugiej strony, znaczące ograniczenie przez RTS, akceptowalnego obecnie na gruncie ogólnej regulacji rozporządzenia, poziomu dowolności dotyczącej prezentowanych danych oraz uszczegółowienie wymogów w tym zakresie istotnie wzmocni ochronę inwestorów przed zjawiskiem tzw. pseudoekologicznego marketingu produktów i usług finansowych, które pomimo deklaracji, w rzeczywistości nie posiadają mierzalnych cech ESG.
Pierwsze doświadczenia związane z wdrażaniem przez TFI wymogów wynikających z rozporządzenia SFDR prowadzą do wniosku, że polskie towarzystwa funduszy inwestycyjnych są świadome, że odpowiedzialne inwestowanie stanowi trwały element globalnego spektrum produktów finansowych. Jednocześnie materializujące się w coraz większym stopniu niekorzystne skutki zmian klimatycznych, a także działania władz publicznych i organizacji międzynarodowych podejmowane w celu przeciwdziałania tym zagrożeniom, powodują że rośnie również świadomość klientów oraz towarzyszące temu oczekiwania dotyczące integrowania aspektów dotyczących ESG w ramach produktów i usług. Wobec tego także na polskim rynku coraz liczniejsze stają się fundusze uwzględniające w procesach inwestycyjnych kwestie środowiskowe, społeczne, pracownicze, związane z poszanowaniem praw człowieka czy przeciwdziałaniem korupcji i przekupstwu. Obecnie dotyczy to przede wszystkim oferty TFI działających w ramach grup bankowych lub ubezpieczeniowych. Należy jednak oczekiwać, że nadchodzące zmiany regulacyjne, wprowadzające obowiązek uwzględniania przez TFI, począwszy od 1 sierpnia 2022 r., ryzyka dla zrównoważonego rozwoju w odniesieniu do takich aspektów działalności i obszarów regulacji wewnętrznych towarzystw, jak kontrola i audyt wewnętrzny, zapobieganie powstawaniu konfliktów interesów, procedury podejmowania decyzji inwestycyjnych, czy zarządzanie ryzykiem funduszy, spowoduje upowszechnienie wspomnianego trendu, z korzyścią dla inwestorów poszukujących funduszy „bardziej ambitnych” w kwestiach ESG.
Istotny impuls dla rozwoju oferty „zielonych” produktów inwestycyjnych może nadać zaadresowana do firm inwestycyjnych, w tym uczestniczących w dystrybucji jednostek i certyfikatów inwestycyjnych, zmiana unijnych przepisów dotyczących obszaru zarządzania produktowego (obszar regulacyjny MiFID II). Począwszy od 22 listopada 2022 r. państwa członkowskie powinny wdrożyć przepisy, których skutkiem będzie m.in. uwzględnianie przy określaniu docelowej grupy klientów, z których celami i potrzebami inwestycyjnymi w ocenie firmy inwestycyjnej pozostaje zgodny dany instrument finansowy (w tym jednostki lub certyfikaty) również oczekiwań inwestorów związanych ze zrównoważonym rozwojem. Powinno to przyczynić się to do zainteresowania dystrybutorów poszerzeniem oferty funduszy inwestycyjnych zgodnych z ESG oraz rozbudowaniem przez TFI listy produktów o takiej specyfice.
