Czy można wykorzystać firmowe zdjęcia na prywatnych kontach w social mediach?
2021-03-12
– Czy pracodawca może żądać zwrotu kosztów przeprowadzenia profesjonalnej sesji fotograficznej, po zakończeniu współpracy z pracownikiem, w związku z wykorzystywaniem przez niego fotografii z tej sesji na prywatnym profilu w social mediach?
Zdjęcia pracowników robione podczas sesji korporacyjnych są częstą praktyką promowania działalności firmy na przykład na stronie internetowej pracodawcy. Takie zdjęcie można uznać za utwór w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i z tego względu osoba zlecająca taką sesję, w tym przypadku pracodawca, w praktyce powinien zawrzeć z twórcą, czyli fotografem umowę przenoszącą autorskie prawa majątkowe. W ten sposób twórca przenosi na nabywcę autorskie prawa majątkowe do stworzonego przez siebie dzieła, w tym prawo korzystania i rozporządzania nim. Zakres tych praw wynikać będzie bezpośrednio z treści umowy. Należy podkreślić, że dla ważności takiej umowy przenoszącej prawa autorskie wymagana jest forma pisemna, o czym w praktyce bardzo często podmioty zlecające profesjonalną sesję zdjęciową zapominają.
OCHRONA WIZERUNKU
Z opublikowaniem efektów takiej sesji biznesowej powiązane jest prawo do wizerunku. Prawo do wizerunku należy do katalogu praw osobistych i jest niezbywalne. Jako wizerunek należy rozumieć utrwalenie obrazu fizycznego osoby w sposób rozpoznawalny dla ogółu. W przypadku sesji zdjęciowej należy odróżnić dwie kwestie. Fotografowi, przysługiwać będą autorskie prawa osobiste oraz majątkowe, a po zawarciu umowy przenoszącej autorskie prawa majątkowe, zlecającemu sesję. Natomiast modelowi, w tym przypadku pracownikowi, któremu wykonano zdjęcie – przysługuje prawo do wizerunku. Prawa te są niezależne od siebie, powstają osobno i przysługują różnym osobom. Zgodnie z art. 81 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jeśli pracodawca będzie chciał rozpowszechnić wizerunek swojego pracownika musi uzyskać jego zgodę. Nie ma określonej szczególnej formy wyrażenie takiej zgody, wobec czego należy uznać, że może być to forma dowolna, ale musi być to zgoda wyrażona wyraźnie, a nie domniemana.
WAŻNE!
Pracodawca będzie mógł legalnie wykorzystać zdjęcie pracownika, jeśli uzyska na to jego zgodę. Dotyczy to także sytuacji, gdy zdjęcie zostało zrobione na zlecenie pracodawcy.
Po ustaniu stosunku pracy pracodawca co do zasady nie ma prawa wykorzystywać wizerunku pracownika. Zatem po zakończeniu współpracy były pracodawca jest obowiązany do usunięcia takiego zdjęcia, które upublicznia wizerunek byłego pracownika, chyba że ten wyrazi zgodę na dalsze udostępnianie, ale zgodę tę może w każdej chwili odwołać.
Jeśli pracownik zamieściłby zdjęcia wykonane podczas sesji biznesowej na swoim prywatnym profilu w social mediach w trakcie trwania stosunku pracy za zgodą pracodawcy, czyli osoby, która posiada majątkowe prawa autorskie, to należy uznać taką sytuację dopuszczalną a pracownik nie jest zobowiązany do usunięcia zdjęcia po ustaniu stosunku pracy, chyba że zgoda udzielona przez pracodawcę będzie stanowić odmiennie.
MAJĄTKOWE PRAWA AUTORSKIE
Bardziej problematyczna jest kwestia publikowania takiego zdjęcia bez zgody pracodawcy, bowiem pracownik może narazić się na odpowiedzialność z tytułu naruszenia majątkowych praw autorskich. W takiej sytuacji pracodawca, jako uprawniony do dysponowania tymi prawami, mógłby żądać od pracownika zaniechania tego naruszenia, usunięcia skutków naruszenia, naprawienia wyrządzonej szkody lub wydania uzyskanych korzyści. Najbardziej prawdopodobną w praktyce konsekwencją wydaje się żądanie przez byłego pracodawcę usunięcia takiego zdjęcia z jego profilu w mediach społecznościowych.
Należy zwrócić uwagę, że często podczas wykonywania takich profesjonalnych sesji korporacyjnych używane jest logo czy też inny element identyfikujący pracodawcę stanowiący prawnie jako znak towarowy, a także dobro osobiste firmy.
WAŻNE!
Wykorzystywanie przez byłego pracownika zdjęcia z logotypem pracodawcy może zostać potraktowane jako naruszenie dóbr osobistych, co tworzy ryzyko poniesienia konsekwencji prawnych przez pracownika.
Nie ma możliwości żądania zwrotu kosztów profesjonalnej sesji biznesowej zleconej przez pracodawcę, po zakończeniu stosunku pracy. Sesja została wykonana na potrzeby i na zlecenie pracodawcy i to on ponosi jej koszty. Jedyne konsekwencje jakie mogą spotkać pracownika, którzy wykorzystuje te zdjęcia w celach prywatnych na profilu w mediach społecznościowych, to sankcje cywilne na gruncie prawa autorskiego lub ochrony dóbr osobistych, ale tylko w wypadku gdyby wykorzystywanie tych zdjęć odbywało się bez zgody dysponenta majątkowymi prawami autorskimi.
podstawa prawna: Ustawa z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (DzU z 2019 r., poz. 1231 ze zm.)
Odpowiedz ukazała się w internetowym i papierowym wydaniu dziennika ,,Rzeczpospolita”
